اطلاعات اولیه
پارچه و شیشه و چوب و فلز و سنگ و غیره را می‌توان به روشهای زیر پاک کرد:
- به روش مکانیکی مثل سائیدن ، سوهان کردن ، صیقلی نمودن و نظیر اینها.
- روشهایی که در طی انجام آن ، هم عملیات مکانیکی انجام می‌گیرد و هم از مواد شیمیایی استفاده می‌شود.
- به روش شیمیایی که در طی انجام آن روش ، از مواد شیمیایی پاک کننده استفاده می‌گردد.
پاک کردن شیشه‌های چرب شده
این شیشه‌ها را می‌توان با
بنزین و یا سولفورکربن و یا تری‌کلرواتیلن و یا تتراکلرورکربن (اسکتپرل) پاک نمود. ممکن است یک
چربی ، سخت پاک گردد و مجبور شویم که عمل پاک کردن با اجسام فوق را تکرار نماییم. اغلب با پختن در
سود سوزان و یا محلول کربنات سدیم هم چربی پاک می‌گردد.
پاک کردن زغال از شیشه
اغلب اتفاق می‌افتد که در لوله آزمایش چوب و زغال و اجسام آلی را تکلیس می‌کنند و قسمتهای زغالی شده این اجسام ، محکم به جدار لوله آزمایش می‌چسبد. در این صورت ، باید قدری شوره و یا کلرات پتاسیم در لوله آزمایش ریخت و آهسته حرارت داد. شوره بر اثر حرارت ذوب می‌گردد و ذرات زغال را می‌سوزاند. پس از نابود شدن قشر سیاهی و سرد شدن شیشه ، زیادی شوره را بوسیله
آب از آن جدا می‌کنند.
شوره و کلرات پتاسیم اجسام
اکسید کننده قوی هستند و
اکسیژن زیادی می‌دهند که باعث
سوختن ذرات
کربن می‌شوند.
پاک کردن آهک از شیشه
اغلب ، آب آهک و شیر آهک و
پتاس سوزان پس از اینکه مدتی در
شیشه بمانند، یک قشر سفید که محکم به جدار شیشه می‌چسبد، باقی می‌گذارند. این قشر را می‌توان بوسیله اسیدهای رقیق مثلا
اسید استیک و اسید کلریدریک ، حل و جدا نمود. اسید با سود سوزان چسبیده و جدار شیشه واکنش داده تولید آب و نمک می‌کند.
اگر بر اثر
انیدرید کربنیک موجود در هوا ، باز موجود در ظرف شیشه‌ای تبدیل به کربنات شده باشد، کربنات با اسید ، واکنش داده ، تولید نمک و آب و
گاز دی‌اکسید کربن می‌کند.
پاک کردن سنگ دیگ
اگر در یک ظرف ( شیشه‌ای یا غیر شیشه‌ای ) ، مدتی
آب معمولی را بخار کنند، در ته و جدار آن ، قشری می‌چسبد که مخلوطی از
کربنات کلسیم و
گچ و کربنات منیزیم و سیلیکات و اکسید آهن و غیره می‌باشد. این قشر را می‌توان به وسیله اسید کلریدریک رقیق به آسانی حل و از ظرف جدا نمود.
پاک کردن آبی برلَن از روی شیشه
برای شناسایی آهن ، آزمایش آبی برلَن را انجام می‌دهند و گاهی اتفاق می‌افتد که مقداری آبی برلَن به شیشه می‌چسبد و با آب و اسید هم پاک نمی‌گردد. در اینجا به کمک سود سوزان ، فورا رسوب آبی ، پاک و از شیشه جدا می‌شود. آبی برلَن در مقابل
اسیدها تقریبا پایدار است، ولی بازها ، آن را
تجزیه و تبدیل به هیدروکسید فریک و غیره می‌نمایند.
پاک کردن لکه پرمنگنات از روی شیشه
اگر محلول پرمنگنات ، مدت زیادی در شیشه بماند، یک قشر بی‌اکسید منگنز در آن باقی می‌گذارد که به آسانی نمی‌توان پاک کرد. این قشر اغلب در موقع تهیه اکسیژن از محلول پرمنگنات و آب اکسیژنه و نگهداری محلول پرمنگنات پتاسیم به مدت طولانی و تهیه کلر از محلول پرمنگنات و اسید کلریدریک تولید می‌گردد.
برای پاک کردن آن ، کافی است قدری اسید کلریدریک و بی‌سولفیت سدیم روی آن بریزیم. ممکن است بجای سولفیت سدیم از سولفات سدیم استفاده نمائیم.
پاک کردن شیشه از مواد آلی غیر چربی
اگر بر جدار ظرف شیشه‌ای ، اجسام
آلی بدون چربی ، مثلا چسب نشاسته و خمیر و شیر و مواد سفیده تخم‌مرغ و نظیر اینها چسبیده باشند و با آب پاک نگردند، آنها را با
اسید سولفوریک غلیظ پاک می‌نمایند. چند ساعتی بایستی این اسید غلیظ در داخل ظرف بماند.
با یک محلول غلیظ
اسید نیتریک و
آب اکسیژنه و یا یک محلول غلیظ اسید نیتریک و کلرات پتاسیم هم می‌توان این ظروف را پاک نمود. زیرا این اجسام ترکیبات آلی را تخریب می‌کنند و تبدیل به موادی می‌کنند که به آسانی از شیشه پاک می‌شود.
مباحث مرتبط با عنوان
