عده ای بیان نموده اند که
تقوا مانع ودشمن آزادی است.
استادشهید مطهرى با رد این توهم مى گویند
آزادی مصونیت است نه محدودیت اومى گوید: لازمه اینکه انسان از زندگى حیوانى خارج شود و یک زندگى انسانى اختیار کند اینست که از اصول معین و مشخص پیروى کند , و این نیز مستلزم اینست که خود را در چهار چوب همان اصول محدود کند و از حدود آنها تجاوز نکند و آنجا که هوا و هوسهاى آنى او را تحریک مى کند که از حدود خود تجاوز کند خود را نگهدارى کند . نام این خودنگهدارى که مستلزم ترک امورى است
تقوا است. نباید تصور کرد که تقوا از مختصات دیندارى است از قبیل
نماز و
روزه , بلکه تقوا لازمه انسانیت است . انسان اگر بخواهد از طرز زندگى حیوانى و جنگلى خارج شود ناچار است که تقوا داشته باشد . در زمان ما
تقواى اجتماعى و سیاسى اصطلاح شده ، چیزى که هست
تقواى دینی یک علو و قداست و استحکام دیگرى دارد و در حقیقت تنها روى پایه دین است که مى توان تقوائى مستحکم و با مبنا به وجود آورد . و جز بر مبناى محکم
ایمان به خدا نمى توان بنیانى مستحکم و اساسى و قابل اعتماد به وجود آورد .
خداوند مى فرماید : «
افمن اسس بنیانه على تقوى من الله و رضوان خیر ام من أسس بنیانه على شفا جرف هار » آیا آن کس که بنیان خویش را بر مبناى
تقواى الهى و رضاى او بنا کرده بهتر است یا آنکه بنیان خویش را بر پرتگاهى سست مشرف بر آتش قرار داده است؟ به هر حال تقوا اعم از
تقواى مذهبى و الهى و غیره لازمه انسانیت است و نه خود بخود مستلزم ترک و اجتناب و گذشتهائى است .با توجه به این مطلب خصوصا با در نظر گرفتن اینکه در زبان
پیشوایان بزرگ دین , از تقوا به
حصار و حصن و امثال اینها تعبیر شده ممکن است کسانى که با نام آزادی خو گرفته اند واز هر چیزى که بوى محدودیت بدهد فرار مى کنند چنین تصور کنند که تقوا هم یکى از دشمنان آزادی و یکنوع زنجیر است براى پاى بشر .تقوا براى
روح مانند خانه است براى زندگى , و مانند جامه است براى تن . در قرآن مجید نیز از تقوا به جامه تعبیر شده . در سوره مبارکه اعراف آیه 26 بعد از آنکه نامى از جامه هاى تن مى برد مى فرماید : «
و لباس التقوى ذلک خیر » یعنى تقوا که جامه روح است بهتر و لازمتر است.
آنوقت مى توان نام محدودیت روى چیزى گذاشت که انسان را از موهبت و سعادتى محروم کند ، اما چیزى که خطر را از انسان دفع مى کند و انسان را از مخاطرات صیانت مى کند , او مصونیت است نه محدودیت , و تقوا چنین چیزى است . تعبیر به مصونیت یکى از تعبیرات
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است . در یکى از کلماتش مى فرماید : «
الا فصونوها و تصونوا بها » یعنى تقوا را حفظ کنید و به وسیله تقوا براى خود مصونیت درست کنید .
امیرالمؤمنین همچنین تقوا را علت و موجب بزرگ آزادی را تقواى الهى مى شمارد . در خطبه 228 مى فرماید : تقوا کلید درستى و اندوخته روز قیامت است , آزادی است از قید هر رقیت , نجات است از هر بدبختی . به وسیله تقوا انسان به هدف خویش مى رسد و از دشمن نجات پیدا مى کند و به آرزوهاى خویش نائل مى گردد .تقوا در درجه اول و به طور مستقیم از ناحیه اخلاقى و معنوى به انسان آزادی مى دهد و او را از قید بندگى هوا و هوس آزاد مى کند , رشته حرص و طمع و حسد و شهوت و خشم را از گردنش برمى دارد , ولى به طور غیر مستقیم در زندگى اجتماعى هم آزادی بخش انسان است. !منابع
- سیرى درنهج البلاغه ،ص208-206
- ده گفتار ، ص 30 -27
