|
دید کلی
متداول‌ترین واکنشگرها برای حمله به نمونه‌های آزمایشگاهی تجزیه‌ای ، اسیدهای معدنی با محلولهای آبی آنهاست. محلولهای سدیم یا پتاسیم هیدروکسید نیز گهگاه بکار می‌روند.هیدروکلریک اسید
هیدروکلریک اسید غلیظ ، یک حلال آلی برای بسیاری از اکسیدهای فلزی و همچنین فلزاتی است که در مقایسه با هیدروژن ، آسانتر اکسید می‌شوند؛ اغلب ، این اسید در مقایسه با اسیدهای اکسنده ، حلال بهتری برای اکسیدهاست. هیدروکلریک اسید غلیظ در حدود M12 است، ولی در اثر حرارت دادن آن ، هیدروژن کلرید متصاعد می‌شود تا اینکه محلول M6 اسید را با جوشش ثابت باقی بماند (نقطه جوش تقریبی 110درجه سانتی‌گراد)نیتریک اسید
نیتریک اسید غلیظ داغ تمامی فلزات معمولی به استثنای آلومینیوم و کروم را در خود حل می‌کند؛ دو فلز نامبرده در نتیجه تشکیل اکسید سطحی در مقابل واکنشگر غیر فعال می‌شوند. اگر قلع ، تنگستن ، و آنتیموان تحت تاثیر نیتریک اسید غلیظ قرار بگیرند، تشکیل اسیدهای کم‌محلول می‌دهند؛ این اسیدها ، جداسازی این عناصر را بوسیله صاف کردن (بلافاصله پس از اینکه سایر اجزای سازنده حل شدند) ممکن می‌سازند.سولفوریک اسید
قسمتی از کارآیی سولفوریک اسید غلیظ و داغ به نقطه جوش بالای آن (حدود 340درجه سانتی‌گراد) ارتباط دارد؛ بسیاری از نمونه‌های آزمایشگاهی در این دمای بالا سریعا تجزیه و حل می‌شوند. ترکیبات آلی بوسیله سولفوریک اسید غلیظ آب‌زدایی و اکسید می‌شوند. بدین ترتیب ، این واکنشگر ، برای حذف این اجزای سازنده از نمونه آزمایشگاهی بکار می‌رود. اکثر فلزات و بسیاری از آلیاژها بوسیله اسید داغ مورد حمله قرار می‌گیرند.پرکلریک اسید
پرکلریک اسید غلیظ داغ (که یک عامل اکسنده نیرومندی است) ، به تعدادی از آلیاژ آهن و فولادهای ضد زنگ ، که در مقابل سایر اسیدهای معدنی مقاوم‌اند، حمله می‌کند. مع هذا ، در هنگام بکار گیری این واکنشگر ، که از خاصیت انفجاری بالقوه ای برخوردار است، باید مراقبتهای لازم به عمل آید. اسید غلیظ سرد و همچنین اسید رقیق گرم خطرناک نیستند؛ از طرف دیگر ، در صورتی‌که پرکلریک اسید غلیظ و داغ ، با مو اد آلی یا معدنی ای که براحتی اکسید می‌شوند تماس بگیرد، انفجار مهیبی روی می‌دهد. به‌علت این خاصیت ، واکنشگر غلیظ را باید فقط در زیر هودهای خاصی حرارت داد.هودهای خاص پرکلریک اسید را با شیشه یا فولاد ضد زنگ آستر می‌کنند، این هودها کاملا آب‌بندی هستند و به یک سیستم تولید مه برای شستشوی دیواره‌ها با آب مجهزند؛ سیسمتهای تهویه این هودها باید از سایر هودها جدا باشد. در صورتی‌که مراقبتهای لازم به‌درستی به عمل آید، پرکلریک اسید یک واکنشگر مطمئن و سدمند است.
پرکلریک اسید به‌صورت اسید 60 یا 72% در بازار عرضه می‌شود. مخلوط ثابت جوش آن (72,4% HClO4) در دمای 203 درجه سانتی‌گراد بدست می‌آید.
مخلوطهای اکسنده
گاهی می‌توان با بکار گیری مخلوطهای چند اسید یا بوسیله افزایش عوامل اکسنده به یک اسید معدنی ، حلال تند اثری بدست آورد. تیزاب سلطانی که مخلوطی است از سه حجم هیدروکلریک اسید غلیظ و یک حجم نیتریک اسید غلیظ ، بسیار معروف است. افزایش برم با هیدروژن پروکسید به اسیدهای معدنی ، اغلب ، اثر حلالیت آنها را تشدید می‌کند و به اکسایش مواد آلی موجود در نمونه آزمایشگاهی شتاب می‌بخشد؛مخلوطهای نیتریک اسید و پرکلریک اسید نیز برای این منظور سودمند بوده و از پرکلریک اسید تنها ، کم‌خطرترند.
هیدروفلوئوریک اسید
کاربرد عمده هیدروفلوئوریک اسید برای تجزیه سنگهای معدنی سیلیکات و مواد معدنی ای است که تعیین مقدار سیلیس آنها مطرح نیست؛ سیلیسیم بصورت تترافلوئورید بخار می‌شود. پس از اینکه فرایند تجزیه تکمیل شد، هیدروفلوئوریک اسید اضافی را بوسیله تبخیر با سولفوریک اسید یا پرکلریک اسید خارج می‌کنند. جداسازی کامل آن ، اغلب به‌خاطر پیشرفت کار تجزیه ضروری است، زیرا کمپلکسهای فلوئورید چند کاتیون به گونه فوق‌العاده ای پایدارند.خواص این کمپلکسها ، احتمالا ، با خواص کاتیونهای اصلی آنها تفاوتهای اساسی دارد. بدین ترتیب ، مثلا رسوب دادن آلومینیوم (به‌صورت Al2O3 xH2O) با آمونیاک ، به شرطی که فلوئورید ، حتی به مقدار جزئی حضور داشته باشد، کاملا ناقص است. اغلب ، جداسازی آخرین آثار فلوئورید ، حتی به مقدار جزئی حضور داشته باشد، کاملا ناقص است. اغلب ، جداسازی آخرین آثار فلوئورید از نمونه به حدی دشوار است که خصلتهای جالب اسید اصلی را به‌عنوان حلال سیلیکاتها نفی می‌کند.
هیدروفلوئوریک اسید ، گاهی اوقات ، همراه با سایر اسیدها ، برای انحلال فولادهایی که به‌سختی حل می‌شوند، بکار می‌رود. در صورتی که هیدروفلوئوریک اسید با پوست بدن تماس حاصل کند، ممکن است خطرات جدی و زخمهای دردناک ایجاد کند؛ باید با رعایت احتیاطهای ویژه با آن کار کرد. سوختگی با این اسید ، تا ساعتها پس از تماس با آن ، آشکار نمی‌شود.