بطور کلی ، نحوه رشد و میزان محصول گیاهان توسط دو گروه از عوامل کنترل می شود. این دو گروه عبارتند از : اول عوامل ارثی که استعداد ذاتی گیاه را از لحاظ کمیت و کیفیت رشد و تولید محصول معین می نماید و در بخش قبلی مورد بحث قرار رفته است. دوم عوامل و پدیدهای محیطی که زمینه به فعالیت درآمدن استعداد ارثی را فراهم می آورند. به همین دلیل گیاهان، معمولاً در شرایط طبیعی کمتر از حداکثر رشد و تولید برخوردار می شوند. مهمترین عوامل محیطی موثر در رشد گیاهان عبارتند از :
1- خاک : که آب و مواد غذایی را در اختیار گیاه قرار می دهد و در ضمن آنرا پا بر جانگاه میدارد.
2- انرژی تشعشعی : که به گیاه نور و گرما می رساند.
3- هوا : که اکسیژن، گاز کربنیک و اندکی از ازت مورد نیاز گیاه را فراهم می سازد.
کیفیت و کمیت خاک و انرژی تشعشعی در نقاط مختلف دنیا بسیار متفاوت است، در صورتی که عامل سوم، هوا، معمولاً در مقایسه با دو عامل دیگر، چندان تغییر نمی نماید. هر چند که مشکل روز افزون آلودگی هوا باید مورد توجه قرار گیرد. هر کدام از این سه عامل در صورت محدود بودن و یا نامناسب بودن، رشد و تولید محصول گیاهان را به تناسب تحت تاثیر قرار داده، محدود می سازد. از آنجائی که نقاط مختلف دنیا شرایط مختلفی دارند و گیاه نیز معمولاً مجبور به زندگی در محل ثابتی می باشد، برای تولید حداکثر محصول، باید یا گیاهی که به شرایط محیطی سازگاری دارد در محل بکارند و یا شرایط محیطی محل را فراخور گیاه تغییر دهند. بعضی از عوامل محیطی، تا حدودی ، بوسیله بشر قابل تغییرند در حالیکه تغییر برخی دیگر به آسانی مقدور نیست. بعنوان مثال می توان کمبود آب و ضعف حاصلخیزی خاک را با آبیاری و مصرف کود جبران ساخت ولی تنظیم دما، از نظر اقتصادی، فقط بصورت محدود و آنهم در گلخانه ها و یا محیط های کوچک و مسدود مقرون به صرفه می باشد. بنابراین در نقاط سردسیر باید حتماً گیاهان مقاوم به سرما و در نقاط گرمسیر گیاهان بی نیاز به سرما را کاشت، همچنانکه گیاهان روز بلند را نیز بایستی در نقاط یا در فصولی که طول روز بلند دارند بکاریم.
تعداد بازدید ها: 16610