مقدمه
شناخت سوره مکی و مدنی در
تاریخ قرآن خالی از اهمیت و فائده نمی‌باشد به همین دلیل تعدادی از
دانشمندان علوم قرآنی کتابهای مستقلی در این زمینه تالیف نموده‌اند.
سیوطی در کتاب خود (
الاتقان) از دو نفر به نامهای مکی و عزالدیرینی که در این زمینه دارای کتابی جداگانه‌ای هستند یاد کرده و سپس به برخی فوائد شناخت آیات مکی و مدنی اشاره می‌نماید. همچنین دانشمندان دیگری در این خصوص به بیان عقاید و نظریات خود را پرداخته‌اند و هر کدام به مطلب قابل ملاحظه‌ای اشاره نموده‌اند. ما نیز جهت آشنا شدن علاقه مندان به فوائد شناخت آیات و سور مکی به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
مهمترین فوائد این شناخت
- زمان نزول وحی: یکی از فوائد این نوع شناخت این است که به زمان نزول وحی الهی می‌توان پی‌برد و این شناخت باعث می‌شود آیات چه از نظر مکان نزول یا اشخاص مورد نظر یا از جهت زمان نزول و یا از جهت موضوع تقسیم بندی شوند و این تقسیم بندیها برای تعیین زمان نزول آیات عامل مهمی بشمار می‌روند.
- آگاهی از تلاش اسلام در دعوت به حق: از جمله فوائدی که از شناخت مکی و مدنی بودن آیات و سور قرآن عائد شخص می‌گردد این است که یک حقوق به تلاشهائی که اسلام در دعوت به سوی حق داشته اطلاع پیدا می‌کند و به هماهنگی این دعوت با محیط عربی اعم از مکه و مدینه و بیابان و شهر دست می‌یابد و از سبک و اسلوبهای متفاوت این دعوت در خطاب به مومنین و مشرکین و اهل کتاب آگاه می‌گردد.
- شناخت آیات ناسخ و منسوخ: یکی دیگر از فوائد شناخت این است که هر گاه دو آیه از قران مجید در یک موضوع باشد و حکم با دیگری اختلاف داشته باشد و بدانیم که یکی مکی و دیگری مدنی است می‌توانیم بگوئیم که آیه مدنی ناسخ حکم ملی است. سیوطی در اینباره می‌نویسد: با این فن تشخیص می‌دهیم کدامیک یک از ایات نازل شده و کدامیک دیرتر ، و در نتیجه آیات ناسخ را خواهیم شناخت.
- اطمینان از مصونیت قرآن از تحریف: فایده دیگر این شناخت ، اطمینان و تعیینی است که در دل ما ایجاد می‌شود چرا که اهتمام مسلمانان به این مطالب می‌رساند که آنان آیات نازل شده قبل از هجرت و پس از هجرت را نیز نقل کرده‌اند و آنچه را که در شب یا روز نازل شده و آنچه در زمستان یا تابستان بوده و آنچه بر زمین یا آسمان نازل شده را نقل نموده‌اند. وقتی دقت تا این حد بود سلامت و مصونیت قرآن از تحریف و دستبرد معملوم و روشن می‌گردد.
منابع
- تاریخ قرآن _ دکتر حجتی.
- تاریخ قرآن _ دکتر رامیار
- التقان فی علوم القرآن _ سیوطی _ج 1
همچنین ببینید