|
| فتومتر وسیله‌ای است که بوسیله آن می‌‌توان شدت یک منبع را در صورت معلوم بودن شدت یک منبع دیگر تعیین نمود و یا نسبت شدت دو منبع را محاسبه کرد. |
تئوری آزمایش
یک لکه روغن را روی کاغذ بچکانید و آن را مقابل یک منبع نورانی قرار دهید. ملاحظه می‌‌کنید که اگر از پشت این کاغذ منبع را نگاه کنید، لکه روغن را شفاف‌تر از زمینه اطراف آن مشاهده می‌‌کنید، یعنی لکه روشن در یک متن تاریک مشاهده می‌‌شود، چون لکه روغن شفاف‌تر از اطراف بوده و نور بیشتری را از خود عبور می‌‌دهد. حال پشت به منبع بایستید و این لکه را نگاه کنید، در این صورت مشاهده می‌‌کنید که این بار لکه تاریکتر از متن اطراف است، چون این بار نیز نور بیشتری از لکه عبور کرده و طبعا از لکه نور کمتری منعکس می‌‌شود. از این آزمایش ساده می‌‌توان برای ساختن فتومتر (Photometer) استفاده کرد.وسایل لازم
- دو منبع نورانی تکرنگ متفاوت
- گیره و پایه
- یک خط کش مدرج
- باند اپتیک
شرح آزمایش
دو منبع نورانی متفاوت را در روی باند اتپیک قرار داده و بوسیله گیره محکم کنید. فاصله این دو منبع بر روی باند اپتیک با خط کش مدرج قابل اندازه گیری است. حال دو منبع نوری را روشن کرده و کاغذی را که یک لکه روغن در روی آن چکانده شده است، روی باند اپتیک بین دو منبع نوری قرار دهید. کاغذ را بر روی باند اپتیک آن قدر جابجا کنید که لکه روغن بر روی آن دیده نشود و لکه روغن همرنگ زمینه کاغذ باشد، در این صورت روشنایی صفحه مربوط به منبع A (یکی از منابع) عبارتست از:
که در این رابطه I_A شدت منبع A و D_A فاصله منبع A تا کاغذ می‌‌باشد. به همین ترتیب
است و چون در این موقع لکه دیده نمی‌‌شود، یعنی روشنایی که صفحه از دو منبع دریافت می‌‌کند، یکسان است، یعنی 
است. بنابراین 
بوده و لذا نسبت شدت در منبع به صورت 
خواهد بود.اگر چنانچه شدت یکی از منبع‌ها معلوم باشد، با استفاده از این رابطه می‌‌توان شدت منبع دیگر را محاسبه نمود. برای حساس‌تر کردن دستگاه معمولا صفحه کاغذ لکه‌دار را بین دو آینه که زاویه بزرگی با یکدیگر می‌‌سازند، قرار می‌‌دهند و دو انعکاس کاغذ لکه‌دار را در دو آینه که توسط دو منبع A و B تشکیل شده است، بطور همزمان نگاه می‌‌کنند و به این ترتیب با دقت بیشتری می‌‌توان روشنی لکه و زمینه را یکی کرد.