مولف: شیخ صدوق
این کتاب که در دو بخش ثواب الاعمال و عقاب الاعمال می‌باشد داراى مطالب مفید و مباحث ارزشمندى است و از جمله روایات نفیس اهل بیت رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهوسلم در بیان
اعمال پسندیده و
اخلاق ناپسند و پاداش اعمال نیک و مجازات اعمال بد انسان می‌باشد، شامل روایاتى از ائمه معصومین علیهمالسلام درباره اعمال خیرى که خداوند بر آن وعده پاداش داده مانند ثواب صد بار « لا اله الا الله » گفتن، که
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: (عمل کسی که صد بار« لا اله الا الله » بگوید، برتر از اعمال سایر مردم در آن روز است.) و اعمال شرّى که بر آنها وعده عذاب و عقاب داده شده، می‌باشد. در حقیقت کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال دائرة المعارف بزرگى است از
معارف اسلامى،
احکام حلال و حرام که هیچ فقیه دانشمند و یا ادیب نامآورى از آن بىنیاز نیست.
وجه تسمیه کتاب
مؤلف کتاب که از چهرههاى برجسته فقها و
راویان شیعه در قرن چهارم هجرى است، درباره انگیزه نگارش این کتاب مىفرماید:
«امرى که موجب گشت این کتاب را به رشته تحریر درآورم روایتى بود از
حضرت رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله که مىفرمایند: «راهنما بر انجام عمل نیک مانند انجام دهنده آن است»، و آن را «ثواب الأعمال» نام نهادم به امید آنکه خداوند مرا از پاداش آن محروم نفرماید و به جز امید به پاداش الهى و
خوشنودى خداوند سبحان چیز دیگرى مقصود من نبوده است».
اعتبار ثواب الاعمال
از نظر اعتبار، کتاب ثواب الأعمال مانند دیگر کتابهاى شیخ صدوق از معتبرترین
اصول روایى شیعه به شمار مىآید که پیوسته مورد توجه
علما و فقهاى شیعه قرار داشته چنانکه روایات این کتاب در بسیارى از مجموعههاى روایى بزرگ شیعه مانند:
کتب اربعه،
بحار الانوار و
وسایل الشیعه نقل شده و به آنها استناد شده است.
علامه مجلسى در این باره مىفرماید که:«کتابهاى شیخ صدوق در شهرت در حدّ کتب اربعه مىباشد و در اجازات روایى ما از مشایخ بزرگ شیعه موجود است و بسیارى از علما و فقهاى شیعه از آن روایت نقل کرده».
فهرست
موضوعات کتاب ثواب الأعمال که شامل 788 حدیث در ضمن 389 عنوان می‌باشد، به ترتیب زیر است:
ثواب گفتن لا اله الا الله، رفتن به مسجد، تفکر، زیارت پیامبر و ائمه، حفظ قرآن،
توبه، عمل به علم، شاد کردن دل برادر مؤمن و ثواب جهاد در راه خدا .
کتاب عقاب الأعمال نیز که شامل 331 حدیث در ضمن 131 عنوان می‌باشد شامل موضوعاتى است مانند:
مجازات کسى که در انجام فرامین الهى سستى به خود راه دهد،
قسم دروغ، زکات ندادن،
اذیت مؤمن، قطع رحم، حاکم ستمگر و مجازات
ترک امر به معروف و نهى از منکر.
مباحث مرتبط
منبع
شیخ صدوق، ثواب الأعمال، انتشارات شریف رضى قم، 1364
نویسنده سکینه نعمتی.