گذشته از تفاوت هایی که
جن و انسان در خلقت خویش دارند، هر دو دارای عقل و قدرت تشخیص هستند و به همین سبب است که خداوند از این دو مخلوق خود به دو ثقل (سنگین) یاد کرده و اهمیت این دو را آشکار ساخته است (الرحمن: آیه 31)
این دو برای عبادت خدا ساخته شده اند، اما چنان که از آیات سوره جن و آیات دیگری استفاده می شود ـ همانگونه که در میان انسان ها مومن و فاسق هست، در میان جن نیز چنین است؛ برخی از آنها گمراهند و برخی دیگر راه هدایت در پیش گرفته اند. همه این ها به خوبی حکایت از آن دارد که جن نیز همانند انسان مکلف هستند و باید برای انجام وظایف الهی خویش تلاش کنند، همان گونه که گروهی از جنیان با پیامبر خدا بیعت کردند و پیمان بستند که نماز و روزه و حج و زکات و دیگر تکالیف را به پای دارند.
روایات بسیاری نیز حاکی از آن است که جن در تکالیف شرعی ـ فرعی هم مانند انسان هستند.
مطابق آیه 30 سوره احقاف گروهی از جنیانی که پیش از اسلام بر آیین یهود بوده اند، به اسلام گرویدند و به
حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورند. البته در برخی روایات وارد شده که خداوند پیامبران الهی همگی انسان بوده اند و نمایندگانی را برای رساندن پیام خداوند به جنیان اختیار می کرده اند تا تکالیف دینی شان را به گوش آن ها رسانند همان گونه که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم چنین نمایندگانی داشت.
آنچه در کنار بحث مکلف بودن جنیان قابل طرح است، این است که آنها نیز ـ مانند انسان ـ به خاطر انجام کارهای نیک ثواب می برند و به سبب کارهای نادرست کیفر خواهند شد، چنان که در آیات قرآن نیز تهدید جنیان به عذاب مطرح شده است (آیه 179 سوره اعراف)، ولی مفسران درباره چگونگی پاداش و کیفر آنان در جهان آخرت اختلاف دارند.
امام باقر علیه السلام فرمود:« من در
حجر اسماعیل نشسته بودم که ناگاه دیدم جنی از طرف شرق آمد و به
حجرالاسود نزدیک شد و مدتی ایستاد و سپس هفت بار دور خانه خدا طواف کرد و بعد دو رکعت نماز خواند.»