مقدمه
گیاهان
تیره گل استکانی Campanulaceae که تقریبا در سراسر جهان پراکنده هستند در 1600 گونه و 60 جنس تقریبا نزدیک بهم جمع میشوند. گونههای اندکی از این گیاهان در نواحی گرمسیری انتشار دارند. مهمترین جنس این تیره
کامپانولا است که حدود 250 گونه دارد و خاستگاه یا مرکز انتشار آن تقریبا نواحی مدیترانهای است.
اختصاصات ریخت شناسی
گیاهان تیره گل استکانی غالبا علفی ، بندرت به صورت بوتههای چوبی یا پیچان فاقد پیچک هستند. برگها غالبا منفرد ، ساده و بندرت متقابل و بدون گوشوارک هستند. غالب گونههای گل استکانی چند ساله و دارای برگهای طوقهای هستند. گلها غالبا منفرد هستند و در کنار برگهای ساقه پدید میآیند مانند گلهای گونه
کامپانولا مدیوم. در غالب گونهها گلها در گل آذینهای گوناگون مانند خوشه ، سنبله مجتمع شدهاند. در بیشتر گیاهان این تیره گلها نرماده و بندرت تک جنس نر و ماده و یا پلیگام هستند. میوه عموما از نوع کپسول است که به طرق مختلف باز میشود، گاهی سته مانند است و غالبا تاجی از کاسه پایا و باقی مانده از گل دارد.
جنسهای مهم تیره گل استکانی
جنس کامپانولا یا گل استکانی
این جنس بیش از 250 گونه دارد که غالبا در نیمکره شمالی و نواحی مدیترانهای پراکندهاند. گیاهانی پایا ، گاهی یک بار بارور و یا یکساله و فصلی با برگهایی به اشکال متفاوت هستند. گلها در گل آذین خوشه یا سنبله مجتمع هستند و یا به صورت دستهای قرار دارند و گاهی نیز منفرد و انتهایی هستند. این جنس در نقاط مختلف ایران حدود 23 گونه دارد.
جنس سمفیاندرا
گیاهانی پایا و مشابه کامپانولاها هستند. برگهای آنها پهن ، غالبا قلبی شکل و در حاشیه دندانهدار هستند و دمبرگ و برگهای بنرست دراز است. گلها در انتهای انشعابات فرعی ساقه به صورت خوشه مانند و یا در راستای ساقه اصلی قرار دارند. این جنس در ایران یک گونه به نام
سمفیاندرا ارمنا دارد.
جنس روگاندرا
گیاهانی هستند پایا با
گل آذینهای خوشه گرزن که گلهایشان در طول ساقه به صورت خوشه مانند قرار دارند. دمگلهای فرعی کوتاه هستند. این جنس در ایران یک گونه به نام
زوگاندرا ایرانیکا دارد که در حوالی اسلام آباد کرمانشاه میروید.
جنس لگوسیا
گیاهانی یکساله دارای برگهایی تخم مرغی یا کنگرههای موجدار هستند. جام و کاسه گل 5 قسمتی و جام دارای شکل چرخی یا استکانی است. این جنس در ایران دارای یک گونه به نام
لگوسیا فالکاتا است که در ارتفاعات غرب میروید.
جنس آسینوما
گیاهانی بارور یا یک بار بارور دارای ساقه ساده و یا منشعب هستند. برگهای آنها تخم مرغی در حاشیه موجدار و یا دندانه دارند. گلها بدون دمگل یا دارای دمگل کوتاه هستند و به صورت دستهای و یا منفرد قرار میگیرند. این جنس در ایران 4 گونه دارد که در ارومیه ، اشترانکوه ، دره رودخانه کرج در جاده چالوس ، ارتفاعات فیروز کوه و نقاط اطراف تهران و جاهای دیگر میرویند.
جنس میندیوم
این جنس گیاهانی یکبار بارور هستند. ساقه آنها غالبا ضخیم ، بلند ، ایستاده و یا دارای انشعاب است. این جنس در ایران دارای یک گونه دو ساله به نام
میندیوم لویگاتوم است که در آذربایجان ، فارس ، مازندران ، خرم آباد و نواحی غربی میروید.
مباحث مرتبط با عنوان
