: تعاریف مختلف درباره منطق

*((ابن سینا)):

*''منطق خادم علوم است زیرا ابزاری است در دست علوم دیگر و وسیله دستیابی به علوم دیگر است.''

(فرهنگ فلسفی)

*''منطق، ((علم)) یا صناعتی است که در آن، طرق مختلف انتقال ذهن از معلوم به مجهول آموخته می شود و انتقالات صحیح از انتقالات غیر صحیح ممتاز(شناخته) می گردد. به عبارت دیگر، منطق علمی است که کیفیت کشف مجهولات را به وسیله معلومات بیان می کند و طرق صحیح استخراج مجهول از معلوم را باز می نماید و به تعبیر ساده تر، علمی است که طریق ((فکر)) صحیح (یعنی ((معرف|تعریف)) صحیح و ((حجت یا استدلال|استدلال)) صحیح ) را می آموزد .''

(کلیات منطق صوری، صفحه 39)

*((ابو سلیمان سجستانی)):

*''منطق معیار عقل است که به حکمت در نهاد انسان به ودیعه نهاده شده است تا هر کس پایه خویش بداند و مقام ارجمند خود را بشناسد و به سعادت و شرافت حقیقی خود نائل گردد.''

*((بسوئه)):

*''برای دریافتن ارزش واقعی و منطقی یک سخن، من آن را از تزئینات لفظی و اشکال ظاهری پیراسته می کنم و این شکل ظاهر را که مانند گوشت و پوست است برطرف می سازم تا بتوانم اسکلت واقعی آن را در نظر آورم؛ یعنی از استخوان بندی فکر و مفصل ها و بند ها و استحکام و استقامت و اعوجاج آن آگاه شوم. بدین ترتیب معلوم می شود که در این سخن، سهم منطق چه اندازه است و سهم ((بلاغت)) و آرایش های ((خطابه|خطابی)) چه اندازه.''

(کلیات منطق صوری، صفحه 354)

*((سقراط)):

*''منطق تاج تمام علوم و در کاخ بلند دانش به منزله راس زاویه ای است که هیچ چیز برتر از آن نیست؛ بلکه بنای کاخ مزبور بدان به پایان رسیده و ختم شده است.''

(رهبر خرد)

*((فارابی)):

(فرهنگ فلسفی)

*((خواجه نصیرالدین طوسی)):

*''علم منطق شناختن معنی هایی است که از آن معانی، رسیدن به انواع علوم مکتسب، ممکن باشد و آنکه از هر معنی به کدام علم می توان رسید و دانستن کیفیت تصرف در هر معنی بر وجه مودی به مطلوب و بر وجهی که مودی نباشد به مطلوب یا اگر مودی باشد نه چنان بود که باید و صناعت منطق آن بود که با شناختن معانی و دانستن کیفیت تصرف، ملکه شدن این دو فضیلت نیز مقارن باشد.''

(اساس الا قتباس، صفحه 5)

*((علامه شیرازی)):

*''تحصیل منطق بر همه دانش پژوهان بایسته و شایسته است؛ خصوصا بر شاهزادگان و بالاخص، آنهایی که دارای مقام ولایت عهدی هستند تا به وسیله منطق، ((صناعات پنجگانه(خمس) )) را بشناسند و در نتیجه بتوانند با هر صنفی از مردم، چنانکه شایسته آن صنف می باشد، سخن رانند؛ چنانکه خداوند فرموده است: پس با حکمت (((برهان) )) و موعظه (((خطابه) )) و مجادله (((جدل) )) به سوی راه پروردگارت دعوت کن.''

*''طالب علومی که در آن علوم، امکان خطا و اشتباه وجود دارد، اگر منطق نداند چون انسانی است که در شب تیره هیمه (هیزم) فراهم آورد یا چون نابینایی است که نمی تواند ببیند و اگر بر حسب اتفاق از وی امر صواب و درستی صادر شود از قبیل رمیه من غیر رام و نظیر مداوای پیر زنان خواهد بود.''

(رهبر خرد)

*((غزالی)) ( با اینکه از مخالفان سر سخت ((فلسفه)) است و تحصیل آن را حرام می شمارد، تحصیل منطق را که موجب امتیاز حق از باطل می شود، لازم می داند و چنین می گوید):

*''این علم مقدمه تمام علوم است و به دانش کسی که به آن احاطه و اشراف نداشته باشد، به هیچ وجه نمی توان اعتماد کرد.''

(کلیات منطق صوری، صفحه 51 به نقل از مقدمه المستصفی)

*''منطق معیار علم است.''

*((کانت)):

*''عیب یک استدلال با بردن آن در قالب دقیق منطقی به سهولت آشکار می شود.''

*''منطق راهنمائی است که برای بهره برداری از تصورات و مبادی پیچ در پیچ ذهن، راهنمای آدمی است.''

(کلیات منطق صوری، صفحه 355)

*((لایب نیتس)):

*''قوانین منطق، جز اصول و قواعد عقل سلیم که تنظیم یافته و به رشته تحریر در آمده است، چیزی نیست.''

(کلیات منطق صوری، صفحه 52)

*''من عقیده دارم که کشف و ابداع صورت ((قیاس|قیاسات))، زیباترین اثری است که ذهن آدمی عرضه داشته است. این فن (فن منطق)، فن مصون ماندن از خطاست، البته به شرط آن که بتوانند آن را به نحو احسن به کار ببرند.''

(کلیات منطق صوری،‌ صفحه 355)

*((هگل)):

*''دانستن ((قیاس|اقسام قیاس)) و ((ضروب شانزده گانه قیاس اقترانی|ضروب)) آن، لااقل به اندازه دانستن این که طوطی دارای چهل قسم است، جدی و مهم است!''

(کلیات منطق صوری، صفحه 354)