|
|
|
- | یکی از دستورات موکد ((دین مبین اسلام ))، «ص��ه رحِم» است که یکی از مهم ترین آداب اجتماعی است که با ��کل گیری صحیح آن، ریشه بسیاری از کمبودها و نیازها ����کید�� می ��ود. صله به معنای وصل است، ��نایه ا�� احسان و ا��هار ع��وفت و رفق و ر��ایت ��ال. |
+ | یکی از دستورات موکد ((دین مبین اسلام)) �� یکی از مهم ترین آداب اجتماعی «صله رحِم» است که با ��مل صحیح به آن، ریشه بسیاری از کمبودها و نیازها ���� بی�� می��ود. صله به معنای وصل است، و در اصطلاح به احسان و اظهار عطوفت و رعایت حال دی��ران گفته میشود. رحِم به معنی جایگاه اول��د است و در اصطلاح به مادر گفته میشود. و صله رحم یعنی رسیدگی و احسان به افرادی که با انسان، مادرِ مشترک داشته باشند؛ مانند عمو، عمّه، دایی�� خاله و فرزندان آنها. صله رحم از دستورات ع��م و پرمنفعت اسلام است و کنیه های خانوادگی را از بین میبرد: ((حضرت امام جعفر صادق علیه السلام|امام صادق علیه السلام)) فرمود:«صله ر��م کن، حتی اگر با دادن یک لیوان آب به نزدیکانت ��اشد. بهترین صله رحم بازداشتن خویش است از آزار آنها.» |
- | ر��ِم ��ه معنی ��ایگاه اولاد �� کن��یه از مادر است، بنابراین ��له رحم یع��ی رسیدگی و احسان به ا����ادی ک�� با انسان، یک مادرِ ��شترک داشته باشند؛ مانند عمو،عمّه، د��یی، خاله و فر����دان آنه��. ��لبته ما��ر مشترک به م����ای مادر�� است که ��ود به ذهن ب����د و ���� عُرف ��نها را ����ز������ن ���� ��ادر بدا��ن�� ��ا��ّا مادر مشترک ��سیار ����ر�� چه بسا ����یله ای را شام�� گردد. صله رحم از دستورات عام و پ����نف��ت ا��ل��م ��ست و کینه ه��ی خانوادگی را از بی�� می��رد و در رو��یا�� ا������م�� ��ه ���� تأکید فراوان شده است. |
+ | ((حضر�� ��می��ال����منین ��لی ع��یه ا������ام)) ��رمود:«��له ر���� کنی�� ��تی ا��ر به ����ام��ک��دن ب����د.» />((����ر�� ا������ ����ین ����ی�� ا������ا��|امام ��سین ������ه ا����لام)) فرم��د:«هر کس میخو������ ا��ل�� ��ه ��أخیر بی����د و رو������ا�� زیا�� ش��د، ��له ��ح�� کند.» |
- | 1- ((حضرت ام��م ����فر صاد�� علیه ��لسل��م|��مام صاد�� علیه ��لسلام ))فرمود: « صله رحم کن ولو به ��ر����ی از ���� �� ��ه��رین ��له رحم ��ا��دا��تن خوی�� ا��ت از ا��ی��ت ��نها.» |
+ | ((حضرت م��مد م����فی صلی ا��له علیه و ��له|رسول ����ا صلی ا��له علیه و��له سلم)) فرمود:«مردی فقط از عمرش سه سال مانده ولی صله رحم میکند و خداوند سی سال به ��مر�� ��ضافه میکند؛ و مردی از ��م��ش سی سا�� م��نده ��ما قطع رحم میکند و ��داوند سه سال او را زنده نگه می دارد. __بحمدالله م��یشا�� و یثبت وعنده ام ��لکتاب __ (سوره رعد آیه 39) (خداوند هر چه را که بخواهد محو می کن�� و هر چه را ��خواهد، ثابت میگرداند؛ و در نزد او��ت حقی��ت ک��اب.)» |
- | 2- ((حضزت ا��یرا������منین علی ��لیه ا������ام|امیرا��مؤمنین ��لیه ����سلام ))فرمو��: « ارحام ��ود را ����ه ک��ی�� ولو ��ه ��لا��.» |
+ | و نیز ��ر������:«نیکی ��ه ����ر �� مادر �� ��له ��ح�� حساب رو�� قیام�� را ��سا�� ��ی������ا��د.» |
- | 3- ((��ضر�� ام���� ��سین ع��ی�� ������لا��|ا��ام ��سین ����ی�� ا��س����م)) ف��مود: « هر ک�� می��و����د �������� ت��خیر ب������د و ر��زیش ����ا�� گردد�� ��س ��ل�� ر���� ک��د.» |
+ | و نی�� فرمو��:«ای می����ر! گم��ن ��یک��م ���� ��یاد ب�� ا��وامت ��سی��گی ��یک��ی.» ��یس���� گف��:«بله. من وقتی در بازار ک��ر میک��دم و ���� درهم م���� ��یگ��فتم�� یک درهم آن را به عمّه��ا�� می��ادم و یک در��مش ��ا به خاله��ام.» ��مام فرمود:«به خد�� ��سم ��جل ت�� دو بار ف��ا رسید ��لی ��ر بار تأخیر افتاد.» |
- | 4- ((����رت محمد ������فی ����ی ��لله ع��یه و آله|رسول خدا صلی ا��له ����یه وآله سلم ))������ود: « ������ی ��له ����م میکن�� و فقط از عمرش ��ه سال ��انده�� ��دا��ند ����را ��ی سال میکن�� و م������ ��طع رحم میک��د و ا�� ع��رش سی ��ال مانده ����اون�� آن را س�� ����ل میکند، __��حمدالله مای��ا�� و ی��بت وعنده ام ��لکتاب __(������ه ��عد ��یه 39) (خداوند ه�� چ�� را که بخو����د محو میکند و ه�� چه را بخ��اهد، ثا���� میگر��ا��د و ���� ن���� ��و��ت حقی��ت کتا��. ) |
+ | ق���� رحم: ������ ��ح�� ��ه مع��ای رسیدگی ��ک��د�� و محبت ��دا��ت�� ������ت ��ه ن����یکان ��ست و امر ��سیار ��اپسند�� ���� ����ا�� می��و��، ب�� طوری ک�� در روایا�� چ��ین ��مده ����ت:«ا��ر ������یکان ��ما ا��تبا�� ��ود را ��ا ������ ق��ع ک��دند، ����ا و���� کنید؛ ��یرا گ��اه قا���� ر���� ����ی���� ����ی�� ا��ت.» |
- | 5- رسول خدا ص��ی ال���� علیه و��له و سلم فرمود: « نیکی به پدر و مادر و صله رحم حساب را آسان میگرداند.» ��پ�� این آیه را خواندن��: « و آنان��ه ��له می������د آ����ه را که ��داوند ��م�� ب�� ��له ��نها کرده و ��ز پروردگارشان میترسند و از بدی حساب بیمناکند.» (رعد-21). |
+ | ا��یرال��ؤم��ین علیه ��لسلام فرمود:«صله کنید ���� ارحام خود�� ����چ�� آنها ��ا ��م�� ������ کرده ��اشند.» |
- | 6- ������ت فرمودند: « ��ی می��ّر! من گم��ن میک��م ��و زیاد به اقوامت ر��ی��گی ��یک��ی.» ��یس���� گ��ت: « بله فدایت شوم! من وق��ی نوجوان بو��م در با��ار کار ��یکردم و ��و ��رهم م���� میگ����تم، یک ����هم آ��را ��ه عمّه ��م میدادم و یک درهمش ��ا ب�� ��اله ����. » حضرت فرمود: « به خدا قسم ��جل تو دو بار فرا رسید ولی ه�� بار تأخیر افتاد.»
قطع رح��: قطع رح�� ���� معنای رسی����ی نک������ و م��بت ��داشتن ��سبت به اقربای ن����یک است و بسیار م��موم می ��اشد، ��������یک�� فرموده ��ند: « ا���� رحم ����ا ��ا ����ا ��طع کرد، ش���� و��ل کنی��؛ ��یرا گناه قا��ع ��ح�� ����ی��ر عظی�� ��ست.» |
+ | رسول ������ فرمود:«((����ر��ی��|��بر��یل)) ����ی�� ا��س������ به من ��ب�� دا�� ک�� ��وی ((��ه����|����شت))، ���� ��ا��له ه��ار ��ا�� ��اه ����یده می��ود ولی ((��ق��ق ������دین|������ و����دین)) �� قا���� ر��م و م��د ����������رده ��نا����ر ���� ��ا ن����ا��ند ش��ی��- (ی��نی ��ه ��ین اندازه ا�� �������� ��ور����).» |
- | 7- امیرا��م��منین علیه ال��لام فرم��د: « ��له کنید با ار��ام خود، گرچه ��نها با شما قطع کر���� باشند.» |
+ | 9- کنیز امام صادق علیه السلام می گوید:«امام در بستر بیماری �� شهادت افتاده بود و گاهی از هوش می��فت. یک بار که به هوش آمد، فرمود به حسین بن علی بن علی - که پسر عموی پدر امام بود- هفتار دینار بدهید و به فل��نی، فلان مقدار و به فلانی، فلان مقدار بدهید. به اما�� عرض کردم:«آیا ��ه مردی بخشش میکنید که میخواست شما را به قتل برساند؟» امام فرمو��:«آیا میخواهی من از آنها نباشم که خداوند ��وص��ف ��ر��ه است:« و کسانی که بنا به امر خدا صله می ����د و از پروردگارشان میترسند و از بدی حساب بیمناکند.» بله ��داوند بهشت را آفرید و آن را خوشبو ساخت و بوی بهشت تا هزار سال راه میرود ولی عاق والدین و قاطع ر���� آن بو را نمیشنوند.» |
- | 8- رسول خدا صلی الله و ��لیه وآله و ��لم فرمود: « ((جبر��ی��|جبرئیل )) ��لیه ا����ل��م ب�� من ����ر ��اد ک�� بوی ((بهش��|��هشت ))�� ���� فاصله هزا�� سال راه ����یده میشود ولی ((��قوق والدین|��اق والدین ))و قاطع ����م و مر�� ��الخورده زناکار ���� را نخواه��د ��نی��- یعنی ��ه ای�� ��ندازه از ��هشت دورند. |
+ | در روایت ا��ت که «��گر بر��ی ��یکی ��ه ������ �� م����ر�� ��جبور باشی ����هی ��ه ����ازای ��و سال را ����یمای���� ��رو و این نیکی ��ا انجام ��ه�� و بر��ی ��له ر���� ه�� ���� یک ��ا�� ��اه را ��ی کن!» |
- | 9- کنی�� ��مام صادق ��لیه ��لسلام میگوید: « زمانی که ��ضر�� در ��ستر بیماری �� شهادت ا��تاده بودند و گا��ی مدهوش میشدند، یکبار که به هوش آمدند، ����مودند: « ��ه حسین ��ن ع��ی بن علی - که پ��ر عموی پدر ��ضرت ��و��- ��فتار دین��ر بد��ی�� و ��ه فل��نی�� فلان مقدار و به فل��نی، ��لان مقدا�� ب����ید.» ���� ��ضرت عرض کردم: « ��یا ���� مر��ی ����ا و بخشش میکنید که اراده داشت شما را ��ه ��تل برساند؟» ��ضر�� فرمود: « ��یا میخواهی من از آ��ه�� نباشم که خدا��ند فرمود: « �� ک��انی که ��له میک��د ����چه را ک�� ����اوند امر ��ه صله آنها ک����ه و ���� پ��وردگارشان میترسند و از بدی حساب ��یمناکن��.» بله ������وند ب������ ر�� ����رید و آنرا خ��شب�� ساخت و ����ی ��ه��ت ���� ه����ر سا�� راه ��یر��د ��لی ��اق و �������� ��ح�� ���� ��و را ��می��نوند.» |
+ | ����صی ��ه ��سول خدا ��ر�� کر��:«م�� ا��وا��ی دارم که به آن���� ��حس��ن ��یکنم ولی آنه�� مر�� ����ی��ت میکنن��. ��ی ��و��هم ��یگ�� کاری به ��ن��ا ندا��ته ب��ش��.» ������م فرمود:«در ��ین ����ر�� ����اوند همه شما را ��ها ��ی کند.» ��ر�� کرد:«پ�� چه کن����» اما�� فرمود:«ب�� ��ن ک�� ک�� ���� را ������وم ��ا����ه ������ش کن و با ��ن ک�� که ���� ��و ������ کر��ه ����یوند و آن را ک�� ب�� تو ����م ک��ده�� ��������. �� اگر چ��ی�� ک��ی ��داوند ������ی������ ���� ��وا���� بود.» |
- | 10- د�� رو��ی�� ������ ����« ب����ی نیکی ���� ��د�� و م����ر ت�� ���� ����ل راه را ��ی ک��! (ی��نی ������ برای آن نیکی م����ور ب��ش�� راهی ب�� ��ر����ای دو سا�� ر�� ب��یم��یی�� بر�� �� ��ی�� ��یکی ر�� ا����ا�� ����) و ب��ای ��له رحم تا یک سا�� ��اه ر�� طی کن!» |
+ | رسول خد�� فرمو��:«آی�� می��و��هی�� ب����یم به����ین ��خ��ا�� دنی�� و ����رت چیست��» ������ن��:«بله یا رسول الله!» فرمود:«اخلاق ک��ی است ک�� ��ا آن ک�� ��ه ��ز او بریده آشتی کند، و به آن کس که او را م����وم کرده ب��خشد�� و آن را که بر ا�� ��تم کر��ه ��بخشاید. و ��ر ک�� بخ��اهد م��گ�� ب�� ع��ب ��ی��تد �� رو��ی اش ����ا������ شود، ب��ید تقوای ��لهی را پیشه سازد �� ��له ر��م کند.» |
- | 11- ��خصی خد��ت رسول خدا صلی الله و اله و سلم رسید و عرض کرد: « من اقوامی دارم که به ��نه�� احسان و ص��ه میکنم ولی ����ه�� ��را ����ی��ت میکنند، میخواهم دیگر کا��ی به آنها نداشته ��اشم.» حضرت فرمود: « ���� ��ی�� ��و��ت خداوند هم هم�� شمارا رها میکند و د��ر میاندا����. ������ کرد پس چه کنم�� حضرت فرمود: به ����ک�� که ترا ����روم ساخته عطا ک�� و با آنکس که ��ز تو ق���� ک��ده ��پیوند و آنرا که ���� تو ظلم کر��ه، عفو کن و چون چنین ک��دی ��دا����د ��شتی��ان تو خواهد بود.» |
+ | ���� رسول خدا عرض کردند:« به����ین ((صد��ه و ������ ب��ا|������ه)) کدام ا��ت��» فرمود:«����قه ���� ��وی��اوندی که دشم��ی شما را در د�� دا����ه ������د. پس صله ��حم به ����ی��ا���� عا�� اس�� و ����ی ��د��واه���� ر�� نی�� ��ا���� ��������ود.» |
- | 12 - رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: « آیا دلالت نکنم شما را به بهترین اخلاق دنیا و آخرت ؟» | |
- | گفتند: « چرا یا رسول الله!» | |
- | حضرت فرمود: « او کسی است که صله کند با آن کس که قطع کرده و عطا کند به آن کس که محروم کرده و ببخشاید آنرا که بر او ستم کرده و هر کس شادمان باشد از اینکه مرگش به عقب بیفتد و روزی اش واسع گردد، پس باید تقوای الهی را پیشه سازد و صله رحم نماید.» | |
- | 13- به ر������ ��دا ��ر�� کرد��د: « ب����ری�� ((����قه و دفع بلا|صدقه ))کدا�� است؟» ����رت ف��م����: « ��د���� ���� ��ویشا��ن��ی ک�� ���� ��ل، ��ش��نی ����ا را ��ا����ه باشد�� ���� ����ه رحم ��ه ��وی��ا��، ������ ا��ت و ��تی شامل ��ی��ود د��منان ان��ان ����. » |
+ | البته موار��ی ���� و��ود ��ار�� ک�� ����ع رح�� ����ازه داده شد�� است: مو����دی که ارتباط ف��می��ی ��ا ����سا�� ک������ و مشرک یا ��ن����ق مو���� ����ث������ذیری ����سان و اف��ا��ن ��ه واد�� خطر����ک کف�� �� شرک و انحراف می گ��دد. مواردی که ��فت و ��مد با ����م��ل ��لو���� و گنهکا�� مو��ب تایید اعمال ��ی ��ر دید ��ی����ان و جذب سایرین ��ه وادی گناه می��و��. |
- | 14- امیرالمؤمنین ��لیه ال������م فرمو��: «. . . ����کس ��ست خود را ا�� ��له به اق��ا�� ب��ندد، ��س ������ هم�� ا��وا�� ر�� ��ز نیکی ��ه ��و���� ��سته ا����.» |
+ | با این ��ال�� ����ع رحم ������ ��ست و در این موا���� به حداق�� رابط�� ب��ید کفایت کرد، ��ه ق���� کلی�� مث��ا�� یک احوا��پر��ی ��لفنی سالی��نه ������ی ن��ا����. |
| منابع: | | منابع: |
| معراج السعاده حاج محمد احمد نراقی. | | معراج السعاده حاج محمد احمد نراقی. |
| بحارالانوار، ج 74، باب 3، از صفحه 87 تا 139. | | بحارالانوار، ج 74، باب 3، از صفحه 87 تا 139. |