مقدمه

سیر تورنر در سال 1805 مرفین را از تریاک بدست آورد از دورن به عنوان استخراج کننده مرفین یاد شده است مرفین ماده موثر و جز اساسی تریاک بوده و 7 تا 14 درصد آنرا تشکیل می‌دهد این ماده به صورت گرد سفید یا کرم و گاهی قرمز آجری و مایع بدون رنگ وجود دارد طعم آن تلخ بویی تند و زننده دارد چنانچه مرفین را در آزمایشگاههای مجهز از تریاک بدست آورند بصورت پودر سفید رنگ است این ماده را به شکل قرص یا محلول در آب مقطر و گرد در اختیار معتادان قرار می‌دهند مرفین به صورت تجربی و غیر آزمایشگاهی نیز توسط معتادان تهیه می‌شود که رنگ آن کرم یا قرمز آجری یا قهوه‌ای روش است.

از نظر خواص فارماکولوژی مرفین نیز مانند سایر ترکیبات تریاک یا ماده تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی می‌باشد و مصرف عمده آن برای اهداف پزشکی است از مرفین ، هروئین و هیدرومرفین که مسکن قویتری نسبت به خود مرفین هستند بدست می‌آید. تقریبا 10 تا 15 در صد از ترشحات گیاه خشخاش را مرفین تشکیل می‌دهند.

اثرات مرفین بر سلسله اعصاب مرکزی

مغز انسان که مرکز پیچیده‌ترین واکنشهاست تدریجا اکنده از تجربیاتی می‌گردد که وی را قادر به زیستن می‌کند ورود مرفین (یا هروئین) کار دستگاه اعصاب را در سطوح گوناگون تغییر می‌دهد و در صورتی که این تغییر تداوم یابد آن دستگاه را به بدکاری مرفین و دائمی سوق خواهد داد که نتیجه آن در زندگی فردی ، خانوادگی و اجتماعی شخص منعکس خواهد گشت، مرفین بر دستگاه عصبی اثری پیچیده گذاشته و بعضی نقاط را تحریک و عمل بعضی دیگر را متوقف می‌کند بطور کلی می‌توان گفت مرفین اثر متوقف کننده و فرد نشاننده بر دستگاه اعصاب دارد و با تظاهراتی چون آرام بخشی ، خواب آلودگی ، تسکین درد ، پایین آمدن درجه حرارت بدن ، اثر ضد استفراغ دیرس و اثر فرونشانندگی بر دستگاه تنفس از طریق مراکز عصبی اما در عین حال مرفین اثرات تحریکی نیز بر دستگاه اعصاب مرکزی دارد چون تهوع ، استفراغ زودرس ، تنگ شدن مردمک چشم ، و انقباض عضلات روده‌ها...

اثر ضد درد مرفین

مرفین دارای اثر ضد درد ویژه‌ای می‌باشد و تمام مشتقات آن نیز اعم از مصنوع نیمه مصنوع دارای این اثر انتخابی می‌باشند. مثلا تصور کنیم که سوزنی را در پوست فرو بریم یا جسم داغی را روی پوست بگذاریم. شخص احساس درد می‌کند و همزمان چهره‌اش وضعیت عاطفی خاصی به خود می‌گیرد که این عمل مربوط است به تحریک پوستی بوسیله انتهاهای اعصاب منتشره در پوست گرفته شده و از طریق نخاع به مغز می‌رود و در آنجا در نقاط بخصوصی با سایر نقاط مغز که بنحوی عواطف فرد را کنترل می‌کنند مرتبط می‌گردد.

این تحریک موجب بروز حالت عاطفی خاصی می‌گردد. مرفین بر روی گیرنده پوستی درد تاثیر چندانی ندارد و شخصی که مرفین به او تزریق شده ناتوان از درک تحریک نیست درک این تحریک ممکن است حتی کاهش نیابد و تنها واکنشهایی که پس از احساس درد تظاهر می‌کنند از بین روند به این معنی که شخص اظهار می‌کند که درد هنوز موجود است اما او احساس راحتی می‌کند پس می‌توان نتیجه گرفت که درک تحریک‌های پوستی ، بینایی ، شنوایی و ارتعاشات با مرفین از بین نمی‌رود بلکه در واکنش عاطفی درک درد تغییر حاصل می‌شود.

مرفین به دلایل خاصل بر دردهای مبهم بیشتر از دردهای غیر مبهم حمله‌ای موثر است. گواینکه که در مقادیر زیاد دردهای ناشی از انسداد مجاری ادرار یا گوارش را نیز تسکین می‌دهد برای ایجاد اثر ضد درد باید گفت که اثر بر سلسله اعصاب مرکزی است تغییری که مخدرها در آستانه درک درد ایجاد می‌کنند نمی‌تواند توجیه کننده اثر ضد درد آنها باشد. همچنین به علت آنکه در واکنش انتهای اعصاب محیطی و انتقال الکتریکی در اعصاب محیطی تغییری نمی‌شود از این عوامل نیز نمی‌توانند علت اثر ضد درد مرفین و سایر مخدرهای باشند. آنچه امروزه مطرح است نقاطی از تالاموس و سیستم لیمبیک می‌باشند که گیرنده‌های مخدرها در آنهاست.

اثر روانی مرفین

از دیگر تاثیرات مرفین تغییر در هوشیاری و اندیشه است بدین معنا آگاهی فرد نسبت به خود و محیطش تغییر پیدا می‌کند چرت زدن ، ناتوانی در تمرکز فکر ، اشکال در فکر کردن ، خیره شدن ، کاهش تیز بینی و خماری در زمره علائم چنین حالتی هستند تنبلی و بی‌حرکتی پیامد استعمال مرفین می‌باشد.

اثرات مرفین بر مراکز تنفسی واقع در سلسله اعصاب مرکزی

تنفس انسان با نظم معینی تحت عملکرد مراکزی که در بصل النخاع و پل دماغی واقعند صورت می‌گیرد از آنجا که گیرنده‌های مرفین از تعداد در نقاط مذکور و به نور یافت می‌شوند روشن است که مرفین اثر وقفه دهنده و فرونشاهنده بر مراکزی وارد که کنترل و نظم تنفس در اداره آنهاست حتی مقدار کم مرفین می‌تواند سبب بروز اختلالاتی در تعداد تنفس ، حجم هوای دم و بازدم و گاهی بی‌نظمی‌های خاص دیگر شود. اگر مرفین داخل رگ تزریق شود بعد از حدود هفت دقیقه اثرات فرونشاننده آن آشکار می‌شوند اما اگر همین مرفین عضلانی تزریق شود تقریبا سی دقیقه زمان برای ظهور اثراتش لازم خواهد بود. در صورت تزریق زیر جلدی ، حدود نود دقیقه طول خواهد کشید تا اختلالات تنفس بروز کند و البته اگر خوراکی مصرف شود باز هم مدت بیشتری لازم خواهد بود.

اثر مرفین بر مراکز کنترل عفونت غدد مترشحه داخلی در سلسله اعصاب مرکزی

با تاثیر بر قسمت خلفی هیپوفیز باعث افزایش ترشح هورمون آ.اج (که از قسمت خلفی هیپوفیز ترشح می‌شود) و کاهش حجم ادرار را باعث می‌شود از نظر تاثیر بر قسمت قدامی هیپوفیز (آنتی بیوتیک) باعث مهار ترشح هورمون محرک غده فوق کلیوی و از نظر تاثیر بر غده تیروئید را کاهش می‌دهد. در تمامی هورمونهای محرک غده تناسلی بر اثر یک تزریق مرفین بر مراکز یا تزریقهای مداوم مهار شده و در نتیجه بی‌نظمی در قاعدگی ، نازائی و غیره ممکن است اتفاق بیفتد.

اثر مرفین بر مراکز کنترل کننده اندازه مردمک چشم

مردمک چشم تحت کنترل اعصاب مرکزی در روشنایی زیاد ، تنگ و در تاریکی گشاد می‌شود و به این ترتیب موجود زنده را از نقطه نظر بینایی کمک می‌کند معرف مرفین باعث تنگ شدن مردمک در هر نوبت استفاده از مرفین اتفاق می‌افتد از این پدیده تنگ شده مردمک چشم و بوجود نیامدن تحمل می‌توان در جهات مختلف استفاده کرد مثلا می‌توان گفت که آیا شخص که در حال ترک اعتیاد است از مخدرها استفاده گردد اشاره یا نه.

اثر مرفین بر دستگاه قلب و عروق

مرفین باعث کاهش فشار خون در عروق مغز نیز باعث گشادی و افزایش فشار مایع مغزی می‌گردد و مرفین و مشتقاتش در بیماران قلبی ریوی باید با احتیاط کامل استفاده شوند زیرا همین تغییرات اندک موجب مرگ می‌شوند.

اثر مرفین بر دستگاه گوارش

مرفین بر معده باعث کاهش ترشح شیره معده و کم شدن حرکات معده و تاثیر در تخلیه محتویات معده به روده می‌شود که ترشح لوزالمعده و صفرا به داخل روده باریک کم شود نتیجه این تاثیرات تاخیر در تخلیه روده باریک ، جذب زیاد آب ، سو هضم و جذب مواد غذایی و یبوست می‌باشد.

اثر مرفین بر سایر دستگاهها

مرفین بر مجاری ادرار و مثانه باعث احساس تکرار ادرار از یک سو و اشکال در دفع ادرار مرفین باعث گشاد شدن پوست ، تعریق و خارش می‌باشد. تاثیر مرفین بر هورمونهای جنسی انسان را ممکن است بطور عقیم شدن سوق دهد.