ظرفیت رگهای بدن در مقایسه با حجم خون نباید خیلی بزرگ باشد. انبساط رگهای خونی ، بدون انقباض کافی دیگر رگهای خونی (به منظور جبران این انبساط) ایجاد شوک می کند.
سرخرگها و
سیاهرگهای بدن ، میتوانند درپاسخ به تاثیرات
هورمونی (شیمیایی) و عصبی قطر خود را تغییر دهند. دستگاه عصبی
سمپاتیک (جزئی از دستگاه عصبی خودکار بدن) مسوولیت کنترل کشش عضلات موجود در جدار رگها رابه عهده دارد و فعالیت این دستگاه سبب افزایش انقباض سرخرگها می شود. اثر مشابهی نیز توسط هورمونها مترشحه از
غده فوق کلیوی ( ادرنال ) ، یعنی
اپینفرینو
نوراپی نفرین ، ایجاد می شود.
انقباض سرخرگها ، مقاومت آنها را در برابر
خون بطور قابل توجهی افزایش میدهد. در نتیجه جریان خون به بافتها کاهش یافته ،ودرهمان زمان فشار خون سرخرگی افزایش می یابد. به عکس ، کاهش فعالیت دستگاه سمپاتیک منجر به کشاد شدن (انبساط ) سرخرگها و افزایش جریان خون بافتها می شود که به موازات آن فشار خون کاهش می یابد. در بعضی از شرایط خاص ،موقعی که رگهای خونی ، انبساط بسیار زیادی پیدا می کنند ،فشار خون بطور حاد کاهش یافته و مصدوم دچار
شوک می شود.
انقباض سیاهرگها نیز می تواند با مکانیسمی متفاوت ،سبب افزایش فشار خون شود. درهر لحظه معین ،اکثر حجم خون موجود در گردش ، در سیاهرگها باعث می شود حجم زیادی از خون از سمت سیاهرگها به سوی قلب به حرکت درآید که با افزودن برون ده قلب ، فشار خون را افزایش خواهد داد.
نقش رگهای خونی در ایجاد و پیشرفت شوک بسیار مهم است. قطر رگهای خونی متغیر است. اگر در قسمتی از بدن به دلیل فعالیت بیشتر ، خون بیشتری مورد نیاز باشد ، رگهای خونی آن ناحیه به منظور تامین خون مورد نیاز ، منبسط می شوند ، از طرف دیگر ، رگهای قسمت دیگری از بدن که احتیاج به خون اضافی ندارد ، منقبض می شوند تا جریان خون بیشتر به مسیری مورد نیاز است برود. اگر شخصی بدود ، جریان خون به
ماهیچه ها از طریق سرخرگهای انبساط یافته زیاد می شود و جریان خون به
معده و
روده ها کاهش می یابد زیرا رگهای خونی این اندامها منقبض می شوند. اگر تمام رگهای خونی بدن همزمان منبسط شوند ، خون کافی برای پر کردن سیستم موجود نخواهد بود و گردش خون متوقف می شود . هر گاه رگهای زیادی از بدن برای خون رسانی منبسط شوند ، شوک ایجاد میشود.
در حین گسترش شوک ، ضعف عملکرد هر یک از اجزای سیستم عروقی ، قسمتهای دیگر بدن را دچار مشکل میکند. مثلا اگربدن دچار
خونریزی شده باشد ، ضربان قلب به منظور خون رسانی به تمام بافتهای حیاتی بدن افزایش میابد. این کار باعث از دست رفتن خون بیشتری می شود. بلا فاصله بدن به منظور جبران خون ازدست رفته ضربان
قلب را بیشتر میکند.این کار آن قدر ادامه میابد تا اینکه موجب مرگ مصدوم می شود. وقتی حمله شوک شروع میشود ، بدن سعی می کند که شرایط خود را با خونریزی ، فعالیت نا منظم قلب و انبساط رگهای خونی تطبیق دهد. با این حال ، دربعضی انواع شوک آن قدرخون از بدن می رود که دیگر سیستم عروقی پر نخواهد شد ، حتی اگر قلب به شدت فعالیت کند و یا رگهای خونی منقبض شوند. در موارد دیگر قلب نمی تواند گردش خون را حفظ کند و سیستم خون رسانی بدن مختل می شود. مواردی نیز وجود دارد که حجم خون کاهش نمی یابد و قلب به خوبی کار می کند ولی تنها رگهای زیادی از بدن منبسط میشوند.
در این گونه موارد خون بدن نمی تواند ظرفیت ایجاد شده تکمیل کند.
توجه: اگر مکانیسم ایجاد شوک را در نظر نگیریم شوک عبارت است از نقص عملکرد دستگاه قلبی ـ عروقی در خون رسانی به بافتهای حیاتی بدن به میزان کافی .