مفاهیم پایه
گویچههای سفیدخون (Leukocytes) بر اساس حضور یا عدم حضور گرانولهای اختصاصی در
سیتوپلاسم خود به دو دسته
دانهدار یا (granulocytes) و
بدون دانه یا (agranulocytes) تقسیم میگردند. لکوسیتها به تعداد 6 تا 10 هزار در هر میکرولیتر خون دیده میشوند و تعداد آنها با توجه به سن و زمان اندازه گیری متغیر میباشد و شرایط عفونی کاملا افزایش مییابد. لکوسیتها در مقایسه با اریتروسیتها سلولهایی هسته متحرکند که این امر خروج آنها از دیواره
رگها به طریق دیاپدز diapedesis امکان پذیر می سازد. خروج لکوسیت از خون برای شرکت در عمل دفاع از بدن در مقابل عوامل بیگانه صورت میگیرد.
گرانولیستها
سلولهایی به ابعاد 12-10 میکرون و هسته چند لوله میباشند. عمر این سلولها پس از ترک
مغز استخوان 4-1 روز میباشد که از این مدت 10-6 ساعت در خون و بقیه در بافت همبند سپری میگردد. بنابراین این سلولها از خون به عنوان وسیله جابجایی برای رسیدن از محل تشکیل مغز استخوان به محل فعالیت
بافت همبند استفاده مینمایند. گرانولوسیتها بر اساس رنگ پذیری گرانولهای اختصاصی به سه دسته نوتروفیلها ، اسیدوفیلها ، بازوفیلها تقسیم میگردد.
نوتروفیلها
70-60 درصد لکوسیتها را تشکیل میدهند و فراوانترین لکوسیتها در خون میباشند. و هسته آنها دارای 5-2 لوب میباشد. نوتروفیلهای با بیش از 5 لوب را هیپرسگمانته مینامند که اغلب در سلولهای پیر دیده میشوند. در عفونتهای باکتریایی ، نوتروفیلها از خون خارج شده و به محل عفونت کشیده میشوند و به عنوان خط مقدم دفاعی به فاگوسیتوز باکتریهای پاتوژن میپردازند.
- اسیدو فیلها یا ائوزینوفیلها:سلولهایی هستند دارای هسته دو لوبه و 4-2 درصد لکوسیتها را تشکیل میدهند. 12-8 روز عمر دارند که 4 روز آن در مغز استخوان میمانند و پس از ورود به خون فقط 4-3 ساعت در خون باقی مانده و سپس وارد بافت همبند شده و در آنجا میمانند. و بیشتر در بافت همبند دستگاه گوارشی و تنفسی دیده میشوند. اسیدوفیلها در شرایط آلرژیک و بیماریهای انگلی در خون و کانونهای التهابی افزایش مییابد.
بازوفیلها
معدودترین سلولهای خونیاند که بطور متوسط 0.5 درصد سلولهای سفید خونی را تشکیل میدهند. هستهها خمیده و U شکل هستند که دو لبه میباشد. بازوفیلهای خارج شده از خون خارج شده به تعداد زیاد در بافت همبند زیر پوست یافت میشوند.
آگرانولوسیتها
لنفوسیتها
حدود 30-20 درصد لکوسیتها را تشکیل میدهند. که از نظر اندازه به سه دسته لنفوسیتهای کوچک (8-6 میکرون) متوسط (12-10 میکرون) و بزرگ (18-14 میکرون) لنفوسیتهای کوچک و متوسط در خون و اعضا لنفی ، ولی لنفوسیتهای بزرگ معمولا در اعضا لنفی یافت میشوند. لنفوسیتها به دو دسته B و T نیز تقسیم میگردند. که این دو نوع سلول نه تنها در مقابله با عوامل خارجی عملکرد متفاوت دارند، بلکه محل متمایز و تکامل آنها نیز متفاوت است. لنفوسیتهای B دارای عمر کوتاه چند روزهاند. ولی لنفوسیتهای T دارای عمر طولانی (چند سال) میباشند. و اکثریت لنفوسیتهای موجود در خون را تشکیل میدهند. لنفوسیتها سلولهای در گردش میباشند. یعنی مکررا از خون به اعضای لنفی و بافتهای همبند رفته و مجددا به خون مراجعت میکنند.
مونوسیتها
مونوسیتها حدود 7-5 درصد لکوسیتهای خون را تشکیل میدهند. اندازه آنها 20-15 میکرون میباشد. هسته در مونوسیتهای جوان ، بیضی یا لوبیایی و در سلولهای پیر نعل اسبی شکل هستند. که نسبت به هسته لنفوسیتها روشنتر (کم تراکم تر) و دارای 2 تا 3 هستک میباشد.
سیتوپلاسم سلول در رنگ آمیزی آبی روشن دیده میشود. مونوسیتها حاوی
دستگاه گلژی ،
شبکه آندوپلاسمی دانهدار محدود و مقدار زیادی
ریبوزوم و
میتوکندری میباشند. مونوسیتها پس از تکامل در مغز استخوان وارد
گردش خون میشوند. و اقامت آنها در خون 2-1 روز میباشد. که پس از آن وارد بافت همبند ارگانهای مختلف میگردند. در بافت همبند مونوسیت به ماکروفاژ تمایز یافته و برای ماهها در آن باقی میماند. مونوسیتها در
بافت همبند قادر به تکثیر بوده و بطور مداوم
آنزیم سنتز میکنند و علاوه بر پردازش آنتی ژنها و ارائه آنها به لنفوسیتها نقش دارند. تحت شرایط متعددی از جمله
التهابات عفونی و غیر عفونی ،
سل ،
بیماریهای قارچی و برخی بدخیمیها تعداد مونوسیتهای خونی افزایش مییابد.
مباحث مرتبط با عنوان
