نگاه کلی
یکی از آزارهای شایع و دردناک مخصوصا برای کودکان گزش حشرات است. حشرات نیز از نظر
انتقال بیماری بسیار اهمیت دارند و گزیدن آنها ممکن است سبب انتقال عامل بیماریهای مختلف گردد، ولی هدف در این قسمت فقط آزاری است که در نتیجه گزش بوجود می‌آید.
حشراتی مانند
پشه ،
کک ،
شپش و
حشرات دیگر که از خون انسان تجزیه می‌کنند هنگام گزیدن مایع بزاقی خود را داخل
پوست تزریق می‌کنند و برای تغذیه خود خون بدن را می‌مکند. بنابراین داخل شدن مایع بزاقی در پوست ایجاد خارش در محل گزش و برجستگیهایی کوچک ایجاد می‌شود که ممکن است با خاراندن عفونت پیدا نماید.
بعد از گزش حشرات چه باید کرد؟
برای جلوگیری از عفونت ، باید محل گزیدگی را با
ماده ضدعفونی یا با
صابون شستشو داد. برای رهایی از خارش محل گزیدگی ، خمیری از
نشاسته و
جوش شیرین تهیه نمایید و روی محل گزیدگی قرار دهید یا محلول طبی
کالامین به محل گزیدگی بمالید. در صورتی که گزیدگی متعدد باشد پزشک معمولا داروی
آنتی هیستامین تجویز می‌کند که اثر ضد خارش دارد. پدر و مادر می‌توانند قبل از خوابیدن کودک خود یک قاشق از شربت آنتی هیستامین به او بدهند.
گزش حشرات خطرناک
گزش زنبورها (
زنبورعسل ،
زنبور قرمز و
زنبور زرد) یا
کنه و
مورچه‌های سمی سبب می‌شود که فرد در محل گزیدگی احساس درد ، سوزش و تیرکشیدگی کند و محل گزیدگی متورم گردد. گزیدن بعضی از
سوسکها سبب پیدایش تاول و گزیدگی بعضی از
عنکبوتها ایجاد خونریزی در محل گزیدگی نماید. شدت خارش و ورم محل گزیدگی و مدت زمانی که طول می‌کشد تا بهبود یابد بستگی به عوامل زیر دارد:
- نوع و مقدار سمی که آن حشره هنگام گزش در داخل پوست تزریق کرده است.
- محل گزیدگی
- سن فرد و حساسیت بدن (خصوصا کودکان) به سم آن حشره.
اگر محل گزیدگی در اطراف
چشم ،
گوش ، انگشتان پا و دست یا ناحیه تناسلی باشد، ورم شدیدی در محل گزیدگی بوجود می‌آید. اگر محل گزیدگی دست و پا باشد، ورم هنگام شب زیادتر و صبح روز بعد کمتر خواهد شد. برعکس ورم محل گزیدگی اطراف چشم در شب کمتر ولی صبح روز بعد زیادتر خواهد بود. ولی نباید از پیدایش ورم محل گزیدگی و کم و زیادشدن آن نگران بود زیرا کم و زیاد شدن ورم دلیل بدتر شدن یا پیدایش خطر نیست.
اگر محل گزیدگی در ناحیه پوست سر باشد،
غدد لنفاوی ناحیه پشت گوش و ناحیه پشت سر و گردن بزرگ و متورم می‌گردد. چون این غدد مستقیما روی
استخوان سر قرار دارد و منبع
چربی زیر جلد و اطراف غد کم می‌باشد. بنابراین موقعی که این غدد متورم می‌شود کاملا مشخص بوده و بزرگ جلوه خواهد کرد. بزرگ شدن و تورم این غدد بعد از گزیدن اهمیت ندارد.
واکنش پوست بعد از گزش بر حسب سن افراد
سن فرد ، از نظر واکنش پوست بعد از گزش اهمیت دارد. در
دوران شیرخواری گزیدگی معمولا واکنش بوجود نخواهد آورد. بعد از شیرخواری واکنش پوستی در محل گزیدگی به صورت
واکنش تاخیری خواهد بود. یعنی در محل گزیدگی برجستگی سفتی بوجود می‌آید که به تدریج پررنگ می‌شود و
پوست محل گزش پوسته ریزی پیدا می‌کند.
در کودکان بزرگتر گزش حشره واکنش سریع و هم واکنش تاخیری بوجود خواهد آمد. در سن بلوغ واکنش حساسیت ناشی از گزیدگی به صورت واکنش سریع خواهد بود. یعنی بعد از گزیدن در محل گزیدگی ورم قرمزی که حدود مشخصی دارد بوجود می‌آید و در وسط ورم و قرمزی ممکن است سوراخ محل گزش دیده شود. ولی سوراخ مزبور به تدریج محو می‌شود.
بعد از نیش زدن حشرات چه باید کرد؟
- با ناخنهای انگشتان یا با مو چین حشره را از محل گزش دور کنید.
- اگر خود حشره یا کیسه سم حشره روی پوست وجود دارد، بدون آن که به حشره یا کیسه سم او فشار آورید و آن را له کنید، آن را از محل گزش دور کنید. زیرا اگر حشره له شود یا به کیسه سم او فشار وارد شود مقدار بیشتری سم داخل پوست می‌رود.
- برای کم کردن درد ، مقداری یخ روی محل گزیدگی قرار دهید یا اینکه پارچه تمیزی را با آب سرد مرطوب کرده و روی محل گزیدگی قرار دهید، درد مزبور پس از چند دقیقه کمتر خواهد شد.
- برای جلوگیری از خارش ، گلوله پنبه را در محلولهای نرم کننده کالامین خیس کرده و روی محل گزیدگی بگذارید.
- اگر محل گزیدگی ورم و خارش شدید دارد. چون داروهای آنتی هیستامین خوراکی ورم و خارش را کم می‌کند، می‌توان از آن استفاده کرد.
بعضی از مواقع هنگامی که
سم حشرات با پوست بدن تماس پیدا می‌کند، در محل تماس تاول ایجاد می‌شود و کودک سوزش شدیدی در محل تاول احساس خواهد کرد. در چنین شرایطی مالیدن
محلول آمونیاک به محل تاول سبب خنثی شدن مایع تاول و مالیدن
پماد ، درد و سوزش را کاهش خواهد داد.
واکنشهای حساسیت شدید بعد از گزش حشرات
سم حشرات مخلوطی از مواد مختلف حساس کننده می‌باشد. بدن برخی افراد (خصوصا کودکان) نسبت به مواد مزبور که به هنگام گزش داخل بدن می‌شود، حساس می‌باشد و در نتیجه بعد از داخل شدن سم واکنش شدید عمومی در بدن کودک بوجود می‌آید که ممکن است به شکل
کهیر در تمام سطح بدن ، ورم عمومی بدن ، بی‌حالی و سستی ، انقباض برونشها و حالت خس خس ، احساس گرفتگی ناحیه
گلو و بالاخره ممکن است به صورت شوک ظاهر شود.
اگر یکی از علائم فوق بعد از گزش در کودک ظاهر شد، پدر و مادر باید بلافاصله کودک را به
اورژانس برسانند. در چنین مواردی چون واکنش حساسیت شدید در کودک بوجود آمده است. اگر بار دیگر کودک بوسیله همان حشره گزیده شود، واکنش شدیدتر خواهد بود.
اقدامات لازم جهت پیشگیری از گزش حشرات
- حشرات داخل ساختمانها و اتاقها را با بکار بردن دایمی و مرتب حشره کشهایی که به صورت اسپری وجود دارد یا نوارهایی که به مواد حشره کش آغشته شده است باید از بین برد.
- خانواده‌هایی که حیوانات اهلی در خانه نگهداری می‌کنند باید توجه داشته باشند که ممکن است حشرات مختلف که روی پوست حیوان زندگی می‌کنند از روی حیوان بلند شده و روی پوست کودک بنشیند. بنابراین نگهداری حیوانات اهلی در خانه باید توام با رعایت بهداشت حیوان باشد.
- اگر در محل سکونت خانواده‌ای درختان زیادی وجود دارد، چون حشرات مختلف در شکاف درختان و گیاهان زندگی می‌کنند، باید در حالی که برای کودک لباس بلند و سفید یا آبی کم رنگ پوشانده‌اند، او را برای بازی و یا ورزش به محیط خارج بفرستند.
- در مناطقی که حشرات زیاد است مالیدن داروهایی به پوست بدن کودک حشرات را از او دور می‌کند. ولی باید توجه کرد که مالیدن دائم این مواد خود سبب حساسیت و پیدایش بثورات خواهد شد.
مباحث مرتبط با عنوان
