مقدمه
تیره سگ سانان گوشتخوارانی هستند با بدنی کم و بیش باریک و دراز که برای سریع دویدن و تعقیب شکار مساعد شدهاند. سر آنها دراز و گوشها قائم و نوکدار است. پاهای جلو مستقیم و باریک و تقریبا به اندازه پای عقب است. این گوشتخواران کاملا خشکیزی بوده و در شرایط مختلف زندگی میکنند. بیشتر آنها گودیها و حفرهها را برای استراحت اختصاص میدهند و تعدادی در روی زمین برای خود لانه میسازند. غذای آنها بیشتر از مواد حیوانی تشکیل میشود. معمولا یکبار تولید نسل میکنند. در ایران از این تیره دو جنس
Canis و
Vulpes وجود دارد.
مشخصات
از جنس Canis تیره گرگ یا
Canis lupus وجود دارد. گرگ گوشتخواری است بزرگ که جثه آن از سایر گونههای سگ سانان بزرگتر است. طول بدن آن از 105 تا 160 سانتیمتر و دم آنها 35 تا 50 سانتیمتر است. موهای بدن گرگ خشن و رنگ آن از خاکستری سفید تا شنی زرد تغییر میکند و در روی رنگ خاکستری اغلب سایههایی از قرمز و سیاهی وجود دارد. دندانهای گرگ بسیار قوی هستند. گرگها بیشتر در شبها فعال بوده ولی در ساعاتی از روز نیز دیده میشود. از استعداد و قدرت زیادی در شکار برخوردار است و در شرایط مختلف با روشهای گوناگون شکار خود را بدست میآورد.
گهگاه بطور انفرادی یا یک جفت در حال شکار دیده میشوند. ولی اغلب گلههایی تشکیل داده و بطور دسته جمعی به شکار حمله میکنند. با اینکه غذای اصلی گرگ از گوشت و مواد حیوانی است ولی گاهی دیده شده است که مواد گیاهی مانند بعضی از میوهجات را مورد تغذیه قرار دادهاند. طعمه گرگها اهلی و وحشی ،
خرگوشها ،
جوندگان و
سگ و
پرندگان است. گرگها گاهی به
گلههای گوسفند حمله کرده و ممکن است تعداد زیادی از دامها را تلف کنند و همچنین گاهی سگهای روستاها و گلهها را کشته و گوشت آنها را میخورند.
در زمستانها که حیوانات در بیابانها کمتر در دسترس میباشند، گرگها معمولا گروههایی تشکیل داده و به روستاها و اطراف شهرها روی میآورند و دامهای اهلی را مورد حمله قرار میدهند. بسیار درنده هستند و در هنگام حمله به سختی شکار خود را رها میسازند. گرگها بیشتر از زیر ریشه درختان افتاده و میان تنه درختان توخالی و شکاف صخرهها و کوهها و جاهای پوشیده به صورت لانه و پناهگاه استفاده میکنند. گاهی حفرههای کنده شده بوسیله حیوانات دیگر را اشغال کرده و آنها را تبدیل به لانه خود میکنند و یا در بیشهزارهای انبوه و نیزارها پنهان میشوند.
تولید مثل
گرگها زوج ثابتی دارند و یک جفت گرگ نر و ماده از هنگام جفتگیری تا تولد و بزرگ شدن بچهها باهم زندگی میکنند. دوران آبستنی در حدود 2 ماه است و هر بار 3 تا 5بچه به دنیا میآورند. بچه ها تا 6 هفتگی از شیر مادر تغذیه میکنند. در سن 3 هفتگی بچهها به تدریج از لانه خارج میشوند. ماده در روزهای اول پس از زایش نزد بچهها میماند و نر برای آن غذا میآورد. هنگامی که بچهها شروع به خوردن گوشت میکنند مادر در بدست آوردن غذا شرکت داشته و کمکم بچهها را با خود به شکار میبرد.
بچهها بطور مستقل جوندگان را مورد شکار قرار میدهند و بتدریج که رشد کرده و بزرگ میشوند در شکار سمداران شرکت میکنند. گرگها حیوانات بسیار باهوش و زیرکی هستند. با روشهای مختلف شکار خود را بدست میآورند. از مواد سمی و تلهها پرهیز میکنند. استعداد شناسایی اشخاص را دارند و بخصوص بچههای آنها اهلی میشوند.
پراکندگی در ایران
گرگ در ایران از خراسان ، گرگان، آذربایجان ، کردستان ، کرمانشاه ، همدان ، لرستان ، استان مرکزی ، اصفهان ، شیراز ، خوزستان ، سواحل جنوبی خارک ، سیستان و بلوچستان ، کرمان و مناطق ساحل شمال گزارش شده است.
پراکندگی جهانی
گرگ از جنوب اروپا شامل اسپانیا ، پرتقال ، ایتالیا ، یوگسلاوی ، رومانی ، یونان و ترکیه و سوئد ، هندوستان ، چین ، مغولستان ، ژاپن و ایران گزارش شده است.
مباحث مرتبط با عنوان