کوفه یکی از شهرهای عراق است که در جنوب این کشور، در 10 کیلومتری شمال شرق نجف اشرف قرار دارد. این شهر در کنار رود فرات ساخته شده، آب و هوای معتدلی دارد و از دیرباز سرسبز و خرم بوده است.

پیدایش

قرن‌ها پیش از ساخته شدن شهر، در این سرزمین مردم بسیاری زندگی کرده‌اند. حتی در روایات چنین آمده است که طوفان نوح در این سرزمین آغاز شد.
کوفه در ابتدا سورستان نامیده می‌شد. در سال 17 هجری، چند ماه پس از ساخته‌شدن بصره، سعد وقاص به دستور عمر این شهر را ساخت تا جایگاهی برای سکونت رزمندگان و نیروهای نظامی در زمان فتوحات باشد و آنان بتوانند همراه با خانواده های خود در آن جا مستقر شوند.
کوفه در آغاز به محله‌های متعددی تقسیم شده بود که هر محله در اختیار یک طایفه یا قبیله بود اما بیشتر به یک اردوگاه نظامی شباهت داشت و خانه‌های آن با حصیر و نی ساخته می‌شد.
مدتی بعد، در یک آتش سوزی بزرگ، همه این خانه‌ها از بین رفت و خانه‌های آجری جای آنها را گرفت. شهر در مدت کوتاهی به یکی از شهرهای مهم اسلامی تبدیل شد و حوادث بسیاری به خود دید. مسجد بزرگ این شهر نیز که حضرت علی علیه السلام در آن به شهادت رسید نیز در همین دوران ساخته شد.
مساحت این مسجد را چنان زیاد بود که گنجایش همه جنگجویان ساکن در شهر را داشت.

مسجد کوفه

بنا بر برخی روایات، محل مسجد کوفه عبادتگاه بسیاری از پیامبران و خاستگاه بسیاری از حوادث روزگاران گذشته بوده است و نماز خواندن در آن نیز فضیلت بسیار دارد.

کوفه در زمان حضرت علی علیه‌السلام

با به حکومت رسیدن حضرت علی علیه السلام، کوفه پایتخت حکومت اسلامی شد و با این که پس از صلح امام حسن هرگز پایتخت حکومت دیگری نشد، اما اهمیت خود را حفظ کرد و تا سال‌ها یکی از مراکز مهم علمی و هنری - به ویژه در فقه و ادبیات - باقی ماند.
با این حال، با گسترش نجف اشرف و اهمیت یافتن آن، رفته رفته از رونق کوفه کاسته شد. امروزه کوفه شهر کوچکی در نزدیکی نجف است و از آن رونق نخستین خبری در آن نیست.

منابع
دایره المعارف شیعه العامه، 15 / 393؛
معجم البلدان 4/ 557؛
فرهنگ معین ( اعلام )؛ دهخدا، ج 46