کلیات گیاه شناسی
چون اولین بار پادشاه روم بنام جنتیوس که در سالهای 167-180 قبل از میلاد حکومت می کرد بوسیله این دارو شفا یافت نام آنرا جنطیانا گذاشتند . محمد بن زکریای
رازی پزشک مشهور ایرانی نیز از این گیاه برای مداوای بسیاری از امراض استفاده می کرد . کوشاد گیاهی است علفی ، چند ساله و بسیار زیبا ، دارای ساقه ای استوانه ای و سبز که بلندی آن به حدود 1/5 متر می رسد . این گیاه بحالت خودرو در دشت ها و کوهستانهای
اروپا و
آُسیا می روید . برگهای کوشاد سبز رنگ ، نوک تیز و مثلثی است که دو برگ با هم بوسیله دمبرگ کوتاهی به ساقه چسبیده اند و برگهای بالای ساقه بدون دمبرگ می باشد . گلهای آن زرد رنگ بوده که به تعداد زیاد در اواخر بهار در کنار برگهای ظاهر می شود . از نظر طبی ریشه این گیاه قسمت مورد استفاده آن است . این ریشه ضخیم ، گوشتی و برنگ زرد تیره و یا قهو ه ای قرمز بوده که دارای طعمی بسیار تلخ و بویی نامطبوع است . برای مصارف طبی ریشه کوشاد باید اقلا سه ساله باشد تا اثر داشته باشد .
ترکیبات شیمیایی:
کوشاددارای ماده ای شیمیایی بنام آماروجنتین می باشد که بسیار تلخ است . بطوریکه اگر این ماده را با 5000 قسمت آب مخلوط کنیم هنوز هم طعم تلخ آن حس می شود . ترکیبات دیگر این گیاه بشرح زیر می باشد :
جنتوپیکرین ،
جنتوپیکروزید ،
جنتامارین ،
جتی سین ،
اسید جنتی سیک و
جنتونوسید . کوشاد همچنین دارای مقدری
تانن ،
اسانس ،
پکتین و
چربی می باشد.
خواص داروئی:
کوشاد از نظر
طب قدیم ایران گرم و خشک است.
- اشتها را تحریک می کند .
- کوشاد گلبولهای قرمز و سفید خون را زیاد می کند بنابراین برای معالجه کم خونی و بیماریهای عفونی بکار می رود .
- اثر ضد تورم درد و برای رفع آرتروز و رماتیسم مصرف می شود.
- تب بر است.
- بیماری مالاریا را برطرف می کند .
- درد نقرس را برطرف می کند.
- حرارت و رطوبت را زا بدن خارج می سازد .
- فشار خون را پائین می آورد.
- ناراحتی های کبدی را برطرف می کند.
- تقویت کننده معده و بدن است.
- اختلالات عادت ماهیانه را درمان می کند.
- گرفتگی روده ها را باز می کند .
- ادرار آور است .
- ضماد کوشا با سرکه برای از بین ژبردن لکه های پوست مفید است.
- عصاره این گیاه مسکن تمام دردها است.
- ورم طحال را برطرف می کند.
- خون را تصفیه و تمیز می کند.
- درمان کننده زردی و یرقان است.
طرز استفاده:
مقدار 20 گرم ریشه خرد شده کوشا را در یک لیتر آبجوش ریخته بگذارید برای مدت 20 دقیقه بآرامی بجوشد ، سپس آنرا صاف کنید . مقدار مصرف این جوشانده یک فنجان قبل از هر غذا است . دم کرده : مقدار 5 گرم ریشه کوشاد را در یک لیتر آبجوش ریخته و بگذارید چند ساعت بمانذ . سپس آنرا صاف کرده و استفاده کنید . تنطور : این تنطور را می توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از
داروخانه ها خریداری کنید . مقدار مصرف آن 10-15 قطره همراه با آب سه بار در روز است .
مضرات :
مصرف بیش از حد کوشاد ممکن است باعث تحریک معده و بوجود آوردن حالت استفراغ و دل بهم خوردگی شود . زنان باردار و مادران شیر ده نباید از این گیاه استفاده کنند .