دستگاه MRI که در آن ، از رادیوداروها استفاده می‌شود.

دید کلی

همانند روشهای دیگر ردیابی ، طرز عمل پزشکی هسته‌ای ، غالبا قادر به تامین اطلاعات مهمی است که نمی‌توانند بطریق دیگری حاصل شوند. این قضاوتی است برای پرتوگیری مریض در مقابل تشعشع. حدود خالصی برای بکار بردن تشعشع برای پزشکی وجود ندارد. طرق عمل پزشکی هسته‌ای یا برای تشخیص است یا برای درمان و ممکن است تشعشع از چشمه‌های داخلی یا خارجی حاصل گردد.

چشمه های خارجی تشعشع ، شامل چشمه‌های الکترونهای با انرژی بالا یا گاما است. تشعشع داخلی از تزریق رادیوداروها حاصل می‌شود.

چگونگی استفاده از رادیو داروها

رادیودارویی که به مریض تزریق می‌شود، باید برای مدت طولانی کافی در عناصر هدف بماند، ولی نه طولانی‌تر از حد ، تا جذب در تشعشع در حداقل باشد. مدت زمانی که در آن ، دارو مفید است، بستگی به نیم عمر رادیولوژیکی و نیم عمر بیولوژیکی دارد، یعنی مدت زمانی که دارو در بدن می‌ماند قبل از آنکه بوسیله فرآیندهای متابولیکی از فعالیت افتاده یا از سیستم بدن خارج شود.

ردیاب های رادیو دارویی

جدول زیر بعضی از انواع شیمیایی و کاربردهای آنها را در پزشکی هسته‌ای و به عنوان رادیودارو نشان می‌دهد.

رادیو نوکلید شکل شیمیایی کاربرد 99mTc پرتکنتات سدیم مغز ، تیروئید ، غدد بزاقی ، عکس برداری استخر خونی ، مکان یابی ، جفت جنین 99mTc کلوئید آلبومین جگر ، طحال ، عکسبرداری مغز استخوان 99mTc اتی درونات EHDP عکسبرداری استخوان 99mTc پنتتات DTPA عکسبرداری مغز ، ریزش کلیوی ، عکسبرداری تنفس شش 99mTc پیروفسفات PPi عکسبرداری استخوان ، عکسبرداری آرواره 131I یدید سدیم تشخیص کار تیروئید ، عکسبرداری تیروئید 125I آلبومین تعیین حجم خون و پلاسما ، بررسیهای تیروئید 123I یدید سدیم تشخیص کار تیروئید ، عکسبرداری تیروئید 201Tl کلرید تالوس عضلات قلب ، گردش خون 133Xe گاز عکسبرداری تنفسی ، مطالعات جریان خون 67Ga سیترات گالیم عکسبرداری تومور

تکنسیم

^99mTl ، رادیونوکلیدی است که در روشهای تشخیص پزشکی هسته‌ای بیشتر از همه رادیونوکلیدها مورد استفاده قرار گرفته‌است. تکنسیم ، دارای خواصی است که کاربرد آن را در تشخیص امراض مناسب می‌سازد. نیمه‌عمر آن 6.01h است که برای گرفتن اطلاعات پزشکی مدت ‌زمان کافی است، ولی آن اندازه طولانی نیست که مریض دچار پرتوگیری تشعشعی غیرضروری گردد. اشعه گاما با انرژی 142.7KeV نشر شده بوسیله تکنسیم دارای انرژی کافی برای نفوذ به نسوج و آشکارسازی ضعیف است. هزینه تولید ^99mTl در حد معقولی است.

ید

سه ایزوتوپ از ید وجود دارد که برای عکسبرداری جهت تشخیص بکار می‌روند. این ایزوتوپها عبارتند از ¹³¹I ، ¹²⁵I ، ¹²³I. کشش خاص I برای تیروئید ، آن را مفیدترین ایزوتوپ برای عکسبرداری و درمان این غده ساخته است. این رادیوایزوتوپ‌ها معمولا بطرق شیمیایی به محلولی از یدید سدیم تبدیل می‌شوند. ید نیز دارای خواص غنی و گوناگون شیمیایی همانند تکنسیم است، لذا می‌تواند با بسیاری از مولکولهای مختلف همراه باشد.

تالیم

²⁰¹Tl از فروپاشی ²⁰¹Pbحاصل می‌شود. سرب ابتدا بوسیله بمباران پروتونی فلز تالیم حاصل می‌گردد و سپس ²⁰¹Tl بوسیله EC به ²⁰¹Hg پایدار با نیمه‌عمر 79.9 ساعت فروپاشی می‌کند. با توجه به این‌که یون ، ⁺Tl از نظر شیمیایی ، مشابه ⁺K است ، ²⁰¹Tl غالبا برای عکسبرداری از قلب استفاده می‌شود. پتاسیم در کار عادی قلب در هنگام فعالیت‌های بدنی در آنجا جمع می‌گردد.

گرنون

این گاز بی‌اثر از نظر شیمیایی ، یک محصول جانبی از شکافت است. با توجه به این که ¹³³Xe گاز است ، می‌تواند استنشاق شده و ابتدائا برای تشریح و عکسبرداری شش ، مانند بررسی تهویه موضعی شش‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

گالیم

گالیم در جدول تناوبی در گروه آلومینیوم قرار دارد. ردیاب تشعشعی ⁶⁷Gaبوسیله جذب الکترون با نشر اشعه گاما ( 93.3 ، 184.6 ، 300.2 کیلو الکترون‌ولت) به ⁶⁷Zn فروپاشی می‌کند.

⁶⁷Gaبصورت ترکیب سیترات در بسیاری از انواع تومورها مورد استفاده قرار گرفته و برای نشان دادن تومورهای نسوج نرم بکار می‌رود. ایزوتوپ ⁷²Ga نشان‌دهنده کشش بیشتری برای نسوج اسکلتی نسبت به نسوج نرم است و برای اسکن ‌کردن تومورهای استخوانی بکار رفته‌است.

روشهای تشخیص زنده

روشهای تشخیص زنده ، آن روشهایی هستند که در آنها یک رادیودارو در سیستم یک مریض زنده بطریق خوراندن ، تزریق یا با استنشاق وارد می‌گردد. اشعه گاما نشر شده بوسیله رادیوداروها برای تامین اطلاعات مورد نظر مونیتور می‌شوند. آشکارسازهای اشعه گاما بکار رفته در تشریح و عکسبرداری طبی غالبا به نام "دوربین‌های گاما" هستند. اکثر آشکارسازهای یدید سدیم جفت شده با لوله های فتومولتی پلایر بکار می‌روند ، چرا که در این مورد بازدهی بالا مهم‌تر از تفکیک خوب انرژی است.

روشهای زنده ممکن است اطلاعات آناتومی (ساختمانی) یا فیزیولوژیکی (کاری) بدهند.

اسکن مغز

آزمایش تشخیص غیر زنده (رادیو ایمونواسی)

روشهای غیر زنده آنهایی هستند که روی نمونه‌های برداشته شده از یک مریض انجام می‌گیرند. تعدادی از این روش‌ها مستلزم بکارگیری رادیوداروها است، ولی مهمترین آنها روش رادیو ایمونواسی (RIA) می‌باشد. رادیو ایمونواسی نوعی IDA جزء استوکیومتری است که در آن، عنصر مورد تجزیه ، نشاندار و غیرنشاندار برای پیوند با مقادیر محدود مولکولی که بطور خاص با عنصر مورد تجزیه پیوند می‌دهد، رقابت می‌کند. RIA بطور گسترده‌ای در آزمایشگاههای پزشکی برای تعیین هورمون‌ها ، داروها ، ویروس‌ها و دیگر گونه‌های آلی در سطح جهان بکار می‌رود.

کاربردهای درمانی تشعشع

کاربردهای درمانی تشعشع و رادیوداروها نسبت به کاربردهای تشخیص محدودتر هستند. زمانی که تشعشع برای درمان بکار می‌رود، مقصود نابود نمودن یک قسمت خاصی از نسوج مریض با تشعشع است. چشمه تشعشع می‌تواند داخلی یا خارجی باشد. چشمه‌های خارجی تشعشع در حال حاضر اساسا در شکل باریکه‌های الکترونی یا اشعه ایکس است. بسیاری از دستگاهها می‌توانند برای تولید این تشعشعات بکار روند، ولی شتاب‌دهنده‌های خطی کوچک بیشترین کاربرد را دارند.

الکترون‌ها با انرژیهای 4 تا 15 مگا الکترون‌ولت برای \درمان سرطانهایی که نزدیک سطح بدن هستند، مانند سرطانهای پوست ، سینه ، سر و گردن بکار می‌روند.

مباحث مرتبط با عنوان

• پزشکی هسته‌ای
• توموگرافی فعالسازی با نوترون
• روشهای تشخیص زنده
• رادیواکتیویته
• رادیوداروها
• شیمی تابش
• عکسبرداری MRI
• عکسبرداری تومور
• عکسبرداری مغز استخوان
• فیزیک پزشکی