مقدمه
انگيزه‌هاي دروني در جنبه‌هاي مختلفي از زندگي فردي و اجتماعي مي‌توانند اثربخش و مفيد واقع شوند. از آنجايي که تمامي اعمال و فعاليتهاي انسان مبتني بر موتورهاي فعالساز انگيزشي مي‌باشند. توجه به شيوه‌هاي کاربرد آنها از اهميت خاصي برخوردار است. کمتر تلاش و فعاليتي به نتايجي مفيد و کارآيي مي‌انجامد و کمتر فردي را مي‌توان سراغ داشت که بدون رضايت لازم فعاليتي را به صورتي مطلوب عملي سازد. بر اين اساس برنامه‌هاي اجتماعي و انواع فعاليتها دائما به دنبال شيوه‌هايي هستند که کارايي و عملکرد را بهتر و مفيدتر مي‌سازند.
در اين ميان توجه به سيستم انگيزشي به عنوان يک عامل موثر و قوي از اهميت خاصي برخوردار است. فعالسازي
سيستم انگيزش بيروني و چه در قالب انگيزش دروني اهداف افراد ، سازمانها و جوامع را عملي خواهند ساخت. هر چند تفاوتهايي از لحاظ شرايط کالربردي اين دو دسته انگيزش وجود دارد و هر يک در موقعيتهاي خاصي عملي تر و مفيدتر واقع مي‌شوند.
بطور کلي زماني که به دنبال ايجاد تغييرات پايا و مستمر هستيم و زمان کافي براي اعمال برنامه‌ها داريم کار با سيستم انگيزش دروني نتايج مفيدتر خواهد داشت. بر اين اساس برنامه‌هاي طولاني مدت فردي ، اجتماعي ، اقتصادي و ... از اصول مربوط بکارگيري انگيزش دروني استفاده مي‌کنند. اما بطور کلي مي‌توان اين برنامه‌ها را در قالب افزايش عملکرد بهينه در حوزه‌هاي مختلف مورد بررسي قرار داد.
آموزش و پرورش و کاربرد انگيزه‌هاي دروني
فرآيند آموزش و تدريش از عمده جرياناتي است که با سيستم انگيزشي در‌گير است. برنامه‌ريزيهاي آموزشي و پرورشي با تاکيد بر تقويت انگيزش دروني هر چند در طولاني مدت نتايج مفيدي را به بار خواهد آورد. فعالسازي و تقويت انگيزش دروني در دانش آموزان اهداف مبتني بر يادگيري آنها را برآورده خواهد ساخت و دوام و پايايي آنها را تضمين خواهد کرد. به عنوان مثال دانش آموزي را در نظر بگيريد که با برنامه‌هايي که به تقويت انگيزش دروني او براي يادگيري آموزش ديده است. چنين دانش آموزي نه صرفا بر مبناي کسب نمرات برتر ، جوائز و امتيازات ويژه ، بلکه بر اساس
انگيزه‌هاي دروني خويش وارد عمل خواهد شد.
هر چند عوامل ذکر شده نيز اهميت خاص خود را براي وي دارا باشند. به فرض انگيزش پيشرفت اين دانش آموز به عنوان يک انگيزش دروني مورد تقويت قرار گرفته باشد وي هم در دوران تحصيل و هم در آينده و يا شغلي خود چنين فعاليتها و عملکردهايي را همچنان در خود نشان خواهد داد. هر چند عوامل بيروني انگيزشي براي وي حضور نداشته باشند. افرادي که با تحمل انواع سختيها و مشقتها به دنبال رسيدن به اهداف خود هستند در واقع از انگيزش دروني خود به عنوان نيرو دهنده و تقويت کننده استفاده مي‌کنند.
مراکز ، سازمانهاي و ارگانهاي جامعه و کاربرد انگيزش دروني
اين مراکز نيز عمدتا با مساله افزايش سطح عملکرد در گير هستند. اين مراکز چه در فرآيندهاي اقتصادي و توليدي فعاليت نمايند يا چه در شاخه‌هاي ديگر به يک اندازه مي‌توانند از برنامه‌هاي مبتني بر فعالسازي
انگيزش دروني استفاده نمايد و سطح عملکرد کارکنان خود و در نتيجه عملکرد مرکز يا سازمان خود را بالا ببرند. مديران کارآمد با اتخاذ تدابيري اين برنامه‌ها را در جريان مديريت و راهبري خويش استفاده مي‌کنند.
مهمترين مرحله‌اي که اين برنامه‌ها فوايد ثمر بخشي را سبب مي‌شوند در مرحله انتخاب و استخدام کارکنان است. توجه به انگيزشهاي دروني افراد عاملي بسيار مهم در پيش بيني ميزان کارآيي آنها در طول خدمت خواهد بود. بر اين اساس بويژه در محيط و موقعيتهاي شغلي انتخاب کراکناني که از انگيزش دروني بالاتري برخوردار هستند، بسيار مفيد خواهد بود. در ميان انگيزش دروني ، انگيزش پيشرفت بسيار قابل توجه مي‌نمايد.
افرادي که داراي انگيزش پيشرفت بالايي هستند به صورت خود جوش عملکرد کرده و برنامه‌هاي خود را سازمان مي‌بخشند. اين افراد معمولا رقيق و منظم تر از افراد داراي انگيزش پيشرفت پايينتر عمل مي‌نمايند. برنامه‌هاي بهتر و پيشنهادات خلاقانه‌تري ارائه مي‌کنند و روند کار را تحت تاثير قرار مي‌دهند.
افراد خود انگيخته يا افرادي که داراي انگيزش دروني هستند، نياز به استفاده مداوم از انگيزشهاي بيروني ندارند. هر چند استفاده از اين مشوقها آنها را فعالتر و انگيخته‌تر مي‌سازد اما کاهش يا فقدان آنها چندان تاثيري در کاهش انگيزش آنها براي فعاليت و در نتيجه کاهش عملکردشان نخواهد داشت.
در کشورهاي پيشرفته معمولا توجه به سطح انگيزش دروني افراد اهميت و جايگاه ويژه‌اي در مصاحبه‌هاي استخدامي دارد و حتي براي سهولت امر از ابزارها و آزمونهايي براي سنجش سطح انگيزش فرد استفاده مي‌شود. بر اين اصل مبحث انگيزش دروني از مباحث هم در يکي از حوزه‌هاي تخصصي روانشناسي با عنوان
روانشناسي صنعتي و
سازماني است.
معايب و مزاياي کاربرد سيستم انگزش دروني
در مقايسه با سيستم انگيزش بيروني نتايج پايدار و مستمري از کاربرد اين سيستم حاصل مي‌شود. اما مدت زمان لازم براي ايجاد و راه اندازي آن اغلب طولاني است و معمولا به شيوه‌هاي تربيتي و مشاوران کودکي و نوجواني مرتبط است.
مباحث مرتبط با عنوان
