اطلاعات اولیه
پروتوزوئرهای آزاد یا مستقل همگی آزادند. عده قلیلی در آب شیریناند ولی اکثر دریازی هستند. بعضی در اعماق دریا میباشند و بیشتر نظر به احتیاجی که برای ادامه حیات به
اکسیژن و
نور خورشید دارند در سطح آب ، در طبقهای که به اسم پلانکتون خوانده میشود زندگی میکنند. کلمه پلانکتون ، مثل Planet ، از یک ریشه یونانی مشتق میشود که معنی میدهد
Wanderer یا چیزی که از یک محل به محل دیگر حرکت میکند.
اندازه این ارگانیسمها از
باکتریها و گیاهان میکروسکوپیک گرفته تا جانوران بزرگتر مثل
ماهیهای ژلهای ، در حالت کلی پلانکتونها محدود میباشند. یعنی اینکه توانایی شنا کردن ندارند و بوسیله موجها و یا جریانات آب انتقال پیدا میکنند. پلانکتونها به عنوان
اولین حلقه زنجیره غذایی مناطق غنی از ماهیان مهم از نظر اقتصادی میباشند و بقای این مناطق را تضمین میکنند.
رده بندی پلانکتونها
- فیتوپلانکتون: شامل باکتریها و گیاهان میکروسکوپیک میباشند.
- زئوپلانکتون: شامل جانوران میکروسکوپیکاند.
- ماکروزئوپلانکتون: تخمها و لاروهای بیمهرگان و ماهیهای بزرگتر.
فواید پلانکتونها
پلانکتونها اغلب به عنوان شاخص سلامت آبی و محیطی استفاده میشوند، چرا که دارای حساسیت بالایی نسبت به تغییرات محیط میباشند و طول عمر کوتاهی دارند. مثلا فیتوپلانکتونها ، شاخص شرایط غذایی یک محیط میباشند به خاطر گرایش زیاد آنها به تکثیر سریع در شرایط مساعد. زئوپلانکتونها شاخص سلامتی مناطق غنی از
ماهی هستند چرا که زئوپلانکتونها ، منبع غذایی ارگانیسمهایی مثل ماهیهای کوچک در سطوح غنی و مساعد آب میباشند. اخیرا ، تحقیقات سعی دارد که مشخص کند پلانکتونها در شرایط محیطی مختلف چگونه واکنش نشان میدهند.
فیتوپلانکتونها
مثل گیاهان خشکی ، فیتوپلانکتونها
کربن را از طریق
فتوسنتز تثبیت میکنند و آن را برای سطوح غنی بالاتر قابل دسترسی میکنند. فاکتورهای محیطی اصلی که بر روی رشد فیتوپلانکتونها تاثیر میگذارند عبارتند از: دما، نور و غذا. رشد فیتوپلانکتونها معمولا با مناطق نوری محدود میشود و یا عمقی از آب که نور خورشید بتواند نفوذ کند. محدودیت دیگر برای رشد اینها ، غذا است مثلا
نیتروژن و
فسفر. فیتوپلانکتونها میتوانند رشد سریع جمعیت را تحمل کنند که تقریبا هر بهار اتفاق میافتد و همزمان با این ،
تودههای جلبکی در حضور مواد غذایی و افزایش دما افزایش مییابد.
در حالی که زیاد بودن فیتوپلانکتونها به رشد ارگانیسمهای دیگر در آن منطقه کمک میکند. اما مقدار خیلی زیاد فیتوپلانکتونها هم ، میتواند به سلامت کل یک منطقه زیستی ضرر بزند. چرا که افزایش جلبک ، باعث مردن بیشتر فیتوپلانکتونها شده و آنها به زیر آب جایی که آنها مصرف میشوند، میروند و این فرایند مقدار اکسیژن حل شده در آبهای زیرین را کاهش میدهد که برای بقای ارگانیسمهای دیگر مثل ماهیها و
خرچنگها لازم است.
گروههای اصلی فیتوپلانکتونها
- دیاتومهها (شاخه باسیلاریوفیتا)
- جلبکهای قهوهای- سبز (شاخه کریزوفیتا)
- جلبکهای سبز (کلروفیتا)
- جلبکهای آبی- سبز (سیانوفیتا)
- دینوفلاژلاتها (پیروفیکوفیتا)
- کریپتومونارس (کریپتوفیتا)
- میکروفلاژلاتها (اگلنوفیتا ، سینوفیتا)
شاخصهای گسترش فیتوپلانکتونها
از شاخصهای گسترش فیتوپلانکتونها در یک منطقه میتوان افزایش مستعد
کلروفیل آن منطقه ، سرعت تولید
بیومس اولیه و بقای گونههای خاص را نام برد.
زئوپلانکتونها
زئوپلانکتونها ، جانوران پلانکتونی هستند که از نظر اندازه از
روتیفرهای میکروسکوپیک گرفته تا ماهیان ماکروسکوپیک میباشند. گسترش اینها در مناطق مساعد ، بوسیله مقدار شوری محیط ، دما و غذای قابل دسترسی کنترل میشود. کوچکترین زئوپلانکتونها ، به عنوان تداوم دهنده چزخه غذایی در آب مشخص میشوند، و اغلب به عنوان صیادی از مواد غذایی یک محیط قرار گرفته میشوند.
زئوپلانکتونهای بزرگتر ، برای گونههای ماهیها و نیز مراحل لاروی همه ماهیها ، غذای مهمی محسوب میشوند. آنها همچنین از طریق تولید کنندگان اولیه زنجیره غذایی (فیتوپلانکتونها) ، با ارگانیسمهای سطوح بالاتر آب ، در ارتباط میباشند. جمعیت زئوپلانکتونها از مصرف کنندگان اولیهای که فیتوپلانکتونها را میخورند و نیز ، مصرف کنندگان ثانویه که از زئوپلانکتونها تغذیه میکنند تشکیل شده است.
تقسیم بندی زئوپلانکتونها از نظر اندازه
- میکروزئوپلانکتون: شامل روتیفرها و پروتوزئرها که معمولا اندازهای کمتر از 200 میکرون را دارند.
- مزوزئوپلانکتون: شامل لارو دوزیستان و میگوها و ماهیها و زئوپلانکتونهای ژلاتینی مثل ماهیهای ژلهای که بزرگتر از 2 میلیمتر میباشند.
شاخصهای گسترش زئوپلانکتونها
زئوپلانکتونها ، مثل فیتوپلانکتونها ، شاخصهای عالی از شرایط محیطی میباشند چرا که حساس به شرایط کیفی آباند. آنها به مقدار اکسیژن حل شده در آب واکنش میدهند و نیز مقدار زیاد مواد غذایی و یا آلودگیهای سمی و غذای کم و حتی صید زیاد ، بر گستردگی اینها تاثیر میگذارد. با گسترش زئوپلانکتونها در یک منطقه ، میتوان افزایش بیومس تولید شده آنها و گستردگی و تنوع گونههای آبزی را انتظار داشت.
مباحث مرتبط با عنوان