| نور پلاریزه یا قطبیده به نوری گفته میشود که ارتعاش آن در یک امتداد باشد. |
|
دید کلی
نور را میتوان به عنوان یک
موج الکترومغناطیسی عرضی مورد بررسی قرار داد،
نور قطبیده خطی یا قطبیده تخت یعنی نوری که سمتگیری
میدان الکتریکی آن ثابت است هر چند بزرگی و علامت آن با زمان تغییر میکند. بنابراین میدان الکتریکی یا آشفتگی نوری در صفحهای به نام «صفحه ارتعاش» جای میگیرد . این صفحه ثابت هم بردار الکتریکی E و هم بردار انتشار K را در راستای حرکت در بر میگیرد فرض کنیم که دو موج نوری هماهنگ قطبیده خطی با بسامدهای یکسان داریم که در ناحیه واحدی از
فضا و در راستای یکسان حرکت میکنند. اگر بردارهای میدان الکتریکی آنها همخط باشند، آشفتگیهای بر هم نهاده با یکدیگر ترکیب میشوند تا موج قطبیده خطی برآیندی را تشکیل دهند، اگر این دو موج نوری چنان باشند که امتدادهای میدان الکتریکی مربوطه آنها متقابلاً بر هم عمود باشند ممکن است موج برآیند قطبیده خطی باشد یا نباشد.
روشهای قطبیده کردن نور
قطبش بوسیله انعکاس
اگر بر سطح آینهای نور بتابانیم شعاع بازتاب بطور جزئی قطبیده خواهد بود، موقعی که زاویه تابش به 57 درجه برسد شعاع بازتاب کاملاً قطبیده میشود. اگر نور قطبیده را به
آینه دوم که سطح آن با اولی موازی است با زاویه 57 درجه بتابانیم نور منعکس قطبیده خواهد ماند. حال اگر برآیند دوم را 90 درجه بچرخانیم، منعکس از آن حذف خواهد شد و اگر دوباره 90 درجه بچرخانیم شعاع منعکس قطبیده ظاهر خواهد شد و این عمل در هر 90 درجه چرخاندن تکرار خواهد شد در این حالت آینه اول را
پلاریزور و آینه دوم را
آنالیزور میگویند.
قطبش در اثر شکست مضاعف
اگر شعاع نور معمولی را به
(
کربنات کلسیم) بتابانیم انکسار مضاعف پیدا میکند و قطبیده میشود و دو شعاع قطبیده خواهد داد که معمولا با O شعاع عادی و به شکل E
نور غیرعادی نامگذاری شدهاند که هر دو قطبیدهاند نورعادی از
قوانین شکست پیروی میکند ولی شعاع غیرعادی پیروی نمیکند.
قطبش با جذب انتخابی
اگر شعاع نورانی طبیعی را به
بلور تورمالین بتابانیم انکسار مضاعف پیدا خواهد شد، تورمالین نور عادی را جذب کرده نور قطبیده غیر عادی را عبور خواهد داد. اگر بلور تورمالین دوم را در مسیر این نور قطبیده شده غیرعادی داده آن را جای
آنالیزور بکار ببریم با چرخاندن آن شدت نور قطبیده تغییر خواهد کرد محور دو بلور اگر موازی باشد نور شدید و اگر عمود بر هم باشند نور ضعیف خواهد شد و خارج نخواهد شد.
قطبش در اثر پراکندگی نور و رنگ آبی آسمان
شعاع
نور طبیعی خورشید که به مولکولهای هوا و ذرات گروه غبار میتابد مولکولها و ذرات فوق بزرگی و انرژی ارتعاشی الکترونهایشان طوری است که نور تابیده را جذب نموده و در جهات دیگری غیر از جهت تابش اولیه ، نور تابش میکنند این پدیده را
پراکندگی نور مینامند. نور پراکنده شده توسط ذرات قطبیده است. پراکندگی با توان چهارم طول موج نسبت معکوس دارد.
بنابراین نورهای آبی و نیلی و بنفش بیشتر از نورهای دیگر بطرف زمین پراکنده میشوند و اثر این نورها بر چشم آبی است، به همین دلیل
آسمان به رنگ آبی دیده میشود. با افزایش گرد و غبار و مولکولها در هوای شهرها ، طیف های بیشتر نور پراکنده شده آسمان از حالت آبی بودن به حالت سفیدی می گراید اگر این پدیده نبود، یعنی
جو زمین وجود نداشت آسمان تیره دیده میشد رنگهای مختلف آب دریا از ساحل به طرف داخل آن نیز در اثر وجود ذرات مختلف پراکنده کننده
نور است.
مباحث مرتبط با عنوان
