نگاه اجمالی
همان طور که میدانید،
خورشید «جعبه سیاهی» است که
اختر شناسان فقط میتوانند «خروجی» آن را بررسی نمایند. تمام اطلاعات مربوط به خورشید که برای
اخترشناسی جدید قابل حصول بوده بر مبنای مطالعه تابشهای مختلفی قرار دارد. که از بیرونی ترین لایههای خورشید منتشر میگردد. هیچ گونه معلوماتی مستقیما از
اعماق خورشید به دست نمیآید. اگر بخواهیم اظهار نظر دقیقی به عمل آوریم. باید بگوییم که نظریه ترکیب داخلی خورشید که دوام میزان انرژی آن را در اثر
واکنشهای گرما هستهای میداند فقط یک مدل نظری است. آری ، کلمه فقط در این مورد کاملا مناسب نیست.
نوترینو
نوترینو ذرهای است با سرعت زیاد که مستقیما مربوط به واکنشهای گرما-هستهای میگردد. نوترینوها در اثر
تبدیل هسته هیدروژن به هلیوم تشکیل میشوند و بر مبنای عقاید جدید ، منبعی از
انرژی میان ستارهای هستند. شار این ذرات و انرژی آنها به درجه حرارت و ماهیت واکنشهای گرما - هستهای بستگی دارند. در حالی که
فوتونهای تشکیل شده در داخل
منظومه شمسی ، پیش از وارد شدن به فضا حدودا ده بیلیون بار برخورد پیدا میکنند. قدرت نفوذ نوترینو به قدری زیاد است که از تمام توده ماده خورشیدی بدون برخورد به مانعی عبور میکند و به
زمین میرسد. اگر امکان داشت آنها را به دام بیاندازیم میتوانستیم مشاهده نماییم که در داخل خورشید چه میگذرد. در صورتی که نوترینوها فقط بطور مستقیم در خلال برهمکنش با ذرات دیگر (در واکنشهای گرما - هستهای) که نتایج آن قابل ثبت میباشد، بررسی میشوند. چنین اظهار نظری بسیار مشکل میگردد.
نظریه گرما - هستهای
نظریه گرما هستهای به وضوح
فرآیندهای تکامل ستارهای را توضیح میدهد. و با مشخصات فیزیکی قابل رصد خورشید و
ستارگان کاملا مطابقت مینماید. با این وجود این نظریه درست مانند هر مدل نظری دیگر که مربوط به وضعیت داخلی
جعبه سیاه است چون بر شواهد غیر مستقیمی تکیه دارد، نمیتواند رضایت بخش باشد. تایید مستقیم اطلاعات ضروری است و چنین تاییدی باید از اطلاعاتی که مستقیما از
داخل ستارگان به دست میآید، فراهم گردد. یکی از راههای بدست آوردن چنین اطلاعاتی مشخص شده است. و آن عبارت است از
اختر شناسی نوترینویی و یا به طور دقیق نیز یک
نجومی نوترینویی.
واکنش گرما-هستهای در نوترینو
یکی از این گونه واکنشها به وسیله فیزیکدان مشهور
آگادمیسین برنو .ام.پونتکرنو (Bruno M.Pontecorvo) پیشنهاد گردید. او خاطر نشان کرد که ایزوتوپ
کلر (
37Cl) میتواند یک
نوترینو جذب کند و با از دست دادن یک الکترون به یکی از ایزوتوپهای
آرگن (
37Ar) تبدیل شود. که
ردیابی الکترون بوجود آمده دشوار نیست. از این گذشته چون
37Ar
رادیواکتیو است، مقدار آن بوسیه محصولات حاصل از تجزیهاش قابل اندازه گیری میباشد.
آشکارسازی نوترینوها
اشکال ثبت نوترینوها به وسیله
آشکارساز کلر این است که باید شار نوترینو از دیگر
پرتوهای کیهانی که میتوانند
واکنش هستهای تبدیل کلر به آرگن را آغاز کنند، مجزا شود. این واقعیت انجام گیری در عمق
کره زمین را که نفوذ
ذرات کیهانی به داخل آن ممکن نیست، ضروری می سازد. فکر ساختن آشکارساز کلر به وسیله فیزیکدان آمریکایی
ریموند دیویس (Ragmond Davis) و همکارش اجرا گردید.
دام نوترینو از مخزن عظیمی حاوی 600 تن
تتراکلرو اتیلن مایع پاک کننده معمولی تشکیل شده بود و در گودال سنگی
معدن هومزتیک نزدیک شهر لید در داکوتای جنوبی کار گذاشته شد.
تفاوت تابش الکترومغناطیسی با نوترینوی خورشیدی
تابش الکترومغناطیسی که از خورشید به ما میرسد. واقعا حدود یک میلیون سال پیش از خورشید گسیل شده و باید فاصله داخل خورشید تا سطح آن و بعد تا سطح زمین را پیموده باشد. ولی نوترینوها عملا شرایط خورشید را در لحظه بررسی گزارش میدهند. بنابراین تعجبی ندارد که چرا نتایج مطالعه به وسیله تابش الکترومغناطیسی با نتایج مطالعه به وسیله
نوترینو تفاوت دارد.
آیا عدم وجود نوترینوهای خورشید در آزمایش ویدیس به دلیل است که در دوره ما
کوره گرما هستهای خورشید است از کار کشیده است؟ برای پاسخ دادن به این سئوال آزمایشهای بیشتری ضرورت دارد. و تجهیزات چنین آزمایشی هم اکنون در حال گسترش میباشد. مسئله دیگری که احتمال نتایج تجربیات دیویس را توضیح میدهد.
طبیعت خود نوترینوها میباشد.
مباحث مرتبط با عنوان