مقدمه
تعداد میکرو ارگانیسمهای موجود در هوا در مقایسه با
خاک و
آب بسیار کم بوده و معمولا از نظر متابولیسمی فعال نیستند. در واقع هوا ،
محیط زیست میکرو ارگانیسمها نیست، بلکه تنها محیط و وسیله انتقال فعال میکروبها می‌باشد. منشا میکرو ارگانیسمهای هوا می‌تواند گیاهی ، جانوری ، خاک ، آبهای طبیعی ، مواد غذایی و غیره باشد. تعداد و ترکیب میکرو ارگانیسمهای هوا در فضاهای بسته و باز و همچنین در محیطهای شهری و روستایی متفاوت است.
به منظور بررسی میکرو بیولوژیکی ، همراه شناخت و بررسی دقیق لایه‌های اتمسفر ، حرکات و جابجایی هوا ، شناخت اثر عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی بر تغییرات و جابجایی میکرو ارگانیسمهای هوا ضروری است. حرکات و
جابجایی‌های هوا از مهمترین
عوامل انتشار میکرو ارگانیسمها است و عمدتا در اثر تغییرات حرارتی ،
باد ، حرکت موجودات زنده گیاهی و جانوری ایجاد می‌شود.
میکروبیولوژی هوا
هوای محیطهای باز
در هوای محیطهای باز ، معمولا میکرو ارگانیسمهای هوا دارای منشا گیاهی ، خاک و تا حدودی جانوری هستند. در هوای باز معمولا تعداد اسپور قارچها زیاد است.
هوای محیطهای بسته
میکرو ارگانیسمهای موجود در فضای بسته عمدتا از منابع انسانی هستند. ولی علاوه بر آن میکروبهای موجود در هوای بیرون نیز می‌توانند وارد آن شوند. برخی از سطوح و اشیا در فضای بسته نیز ممکن است از
منابع انتشار میکروبی باشند.
جابجایی و انتشار میکروبها
جابجایی و انتشار میکروبها در هوای آزاد عمدتا از طریق باد ، جابجایی حرارتی به هنگام باد و تا حدودی حرکت موجودات است. در حالی که در محیطهای بسته فعالیتهای انسانی ، بیشترین تاثیر را در انتشار میکرو ارگانیسمها دارد و شامل میکروبهای سطح بدن جانوران و انسان و
میکروبهای دستگاه تنفسی می‌باشد.
میکرو بیولوژی سطوح بدن جانوران و انسان
انسان و گونه‌های مختلف جانوران در سطح بدن خود میکروبهای مختلفی دارند که تراکم و تنوع آنها توسط عوامل زیر کنترل می شود.
- حرارت بدن
- مقدار کرک و پشم ، پر و غیره که در تعیین حرارت پوست موثرند.
- تغذیه موجود که در ترکیب ترشحات پوستی ، عرق و پوست دخالت دارند.
قارچهای سطح پوست عمدتا شامل مخمرها ، از جمله مخمر معروف
کاندیدا آلبیکلنس هستند که به صورت ساپروفیت زندگی می‌کنند. مخمرهای دیگری نیز مانند پیتوسپورم اورال ، پیستیوسپورم اربیکولار ، بعضی از درماتوفیتهای بیماریزای متداول مانند میکروسپورم و تریکوفیتون نیز می‌توانند در پوست سالم به صورت ساپروفیت زندگی کنند. پوسته‌های بدن فرد بالغ حاوی باکتریهای مختلف و عمدتا گرم مثبت است. در حالی که در
سطح پوست نوزادان ، بیشتر
باکتریهای گرم منفی وجود دارد.
در دهان ، گونه‌های استرپتوکوک غالب هستند. استرپتوکوکوس موتانز در تخریب
دندانها نقش مهمی دارد. بدن انسان یکی از مهمترین منابع میکروبی در محیطهای بسته و هوای باز مناطق شهری و پر تراکم است.
میکروارگانیسمهای سطح پوست می‌توانند در اثر حمام کردن ، خشک کردن دست با حوله و تماس پوست با ملافه و به همراه بخشهایی از پوست در هوا آزاد شوند.
میکرو ارگانیسمها و دستگاه تنفسی انسان
دستگاه تنفسی مهمترین منبع میکروبی فضاهای بسته است. دستگاه تنفس انسان به گونه‌ای است که بسیاری از ذرات موجود در هوای تنفسی را در خود جای می‌دهد. این ذرات می‌توانند موجب عفونت و حساسیت شوند. جای گرفتن ذرات و میکرو ارگانیسمها در مجاری مختلف تنفسی ارتباط کامل با اندازه آنها دارد و پیشگیری از انتقال این بیماریها دارای اهمیت زیادی است. میکروارگانیسمهای دستگاه تنفس از طریق حرف زدن ،
سرفه ،
عطسه و غیره وارد هوا می‌شوند.
در عطسه که شدیدترین حالت ورود میکروبها به هوا است، در حدود 10 ذره بزاق با قطر 10 تا 100 میکرومتر وارد هوا می‌شود. میکربهای ذرات ریز آب ، بسرعت در اثر تبخیر این ذرات وارد هوا می‌شوند. تبخیر این ذرات در هوا در کمتر از یک ثانیه انجام می‌شود. جالب است بدانیم تعداد ذرات آب آزاد شده در هوا در اثر دو بار سرفه و یا 4000 کلمه حرف زدن در حدود 10 خواهد بود. ذرات آب حاصل از سرفه از جنس ترشحات حلق بوده که به مراتب غلیظ‌تر از
بزاق است، در نتیجه اندازه این ذرات درشت تر است. بدیهی است هر قدر تعداد میکروبهای موجود در
گلو و
دهان بیشتر باشد، قطر این ذرات نیز بیشتر خواهد بود.
مباحث مرتبط با عنوان
