موضوع هر
علم، عبارت است از آن چیزی که آن علم در اطراف آن بحث می کند؛ و هر یک از مسائل علم مذکور را که در نظر بگیریم، خواهیم دید که در ارتباط با آن موضوع است.
مانند
بدن انسان که موضوع علم
طب است؛ یعنی در این علم، احوال بدن انسان مطرح است.
اما موضوع
منطق چیست؟
همانطور که می دانید، منطق، علمی است که بر پایه قواعد و قوانین
ذهن آدمی بنا شده و رعایت این قوانین، انسان را از خطای در تفکر، مصون نگه می دارد.
بنابراین، موضوع آن باید چیزی باشد که این علم در پی آن است و تمام مسائلش حول آن بناشده است؛ یعنی
صحیح فکر کردن.
صحیح فکر کردن، مشتمل بر دو قسمت است:
- صحیح تعریف کردن.
- صحیح استدلال کردن.
مباحث صحیح تعریف کردن را معّرف و مسائل صحیح استدلال کردن را حجت می نامند.
بدین ترتیب:
موضوع منطق عبارت است از معّرف و حجت.به سخن دیگر، مسائل منطق یا درباره معّرف ها یعنی تعریف ها بحث می کند، یا درباره حجت، یعنی درباره استدلال ها. اساسا، هنگامی که تعریف ها و استدلال ها در سیر تفکر انسان صحیح باشد، نتیجه که انسان در پایان می گیرد، حتما صحیح و درست خواهد بود.
برخی این امر، یعنی موضوع منطق را به زبانی دیگر بیان کرده اند و گفته اند:
موضوع منطق، معلومات
تصوری و
تصدیقی است، از آن جنبه که ما را به سمت مجهولات تصوری و تصدیقی راهنمایی و این مجهولات را برایمان منکشف سازد؛ یعنی بازهم موضوع منطق عبارت از معّرف و حجت می شود.
منابع
- آشنایی با علوم اسلامی، جلد 1، صفحه 24
- کلیات منطق صوری، صفحه 43
