بروز جهش در بعضی از ژنها احتمال وقوع آن را در سایر ژنها افزایش میدهد. چنین ژنهایی موتاتور خوانده میشوند. موتاتورها بر روی پروتئینهایی که عمل طبیعی آنها برای همانندسازی دقیق لازم است تاثیر میگذارند. شناخته شدهترین موتاتور کلیباسیل به نام MutD خوانده میشود. Mut D با تغییر زیرواحد e آنزیم DNA پلیمراز III باعث بروز اختلال در عمل تصحیح میگردد. آزمایشهای انجام شده در لوله آزمایش نشان میدهد که آنزیمی که زیرواحد e آن تغییر یافته باشد فعالیت اگزونوکلئازی

کمی را دارد و قادر تصحیح DNA در حال سنتز نخواهد بود. موتاتورهای Mut H و Mut L و Mut S پروتئینهای اختصاصی میسازند که در ترمیم بازهای ناجوری که در حین همانندسازی قرار گرفتهاند نقش دارند. با شناخت موتاتورهای دیگر نقش سایر اجزاء سلولی در همانندسازی دقیق بیشتر شناخته خواهد شد.
در حین همانندسازی تنها خطاهای از نوع تعویض بازها روی نمیدهد بلکه در اثر ایجاد حلقه در رشته الگو یا رشته در حال رشد بترتیب ممکن است حذف یا اضافه چند باز صورت گیرد. این نوع خطا خصوصاً در نواحی از DNA که واجد توالی تکراری هستند و در اثر جفت شدن غلط با ناحیه دیگر ساختمان حلقوی میتواند ایجاد کند، بیشتر برود میکند (برای توضیح بیشتر به شکل زیر نگاه کنید). با همانندسازی DNAای که به طور صحیح همانندسازی نکرده است (یکی از رشتهها دچار حذف یا اضافه شده است) حذف و اضافه فوق عیناً همانندسازی شده، جهش تثبیت میشود. حذف و اضافه یک یا چند جفت باز باعث تغییر قاب خواندن RNA ساخته شده، میگردد و در این صورت توالی پروتئین حاصل از ترجمه این RNA به طور کلی متفاوت خواهد بود. این نوع جهشها به نام «جهش تغییر در قاب خواندن» نامیده میشوند.(شکل)
جهش هایی که در ارتباط با بازآرایی شدید DNA هستند معمولاً سبب از بین رفتن عمل یک ژن میشوند. در اثر فعالیت ناقص آنزیمهای نوترکیبی سلولی ممکن است قطعات بزرگی به طور صد تا هزاران نوکلئوتید حذف و یا معکوس شوند. در جانداران عالی ممکن است عمل تبادل قطعه بین کروموزومها انجام گردد و این عمل گاهی سبب ار تنظیم خارج شدن ژنهای مجاور ناحیه فوق می شود.از آنجا که کروموزوم ها ساختمان پایداری دارند بازآرایی کروموزومی نادر است و تنها در صورتی که با حیات سلولی مغایرتی نداشته باشد در اثر انتخاب طبیعی حفظ میشود.