مقدمه
منشا تکاملی جانوران نامشخص است. در اشتقاق یافتن آنها از
آغازیان عالی تقریبا تردیدی وجود ندارد. اما در حال حاضر تعیین گروهی از آغازیان که اجداد مستقیم جانوران بوده‌اند غیر ممکن است. بیشتر جانوران مانند اغلب گیاهان دارای ساختمان پرسلولی و پیچیده‌ای هستند که دارای بافتها و اندامهای مختلف هستند. زیر شاخه مهره‌داران پیشرفته‌ترین جانوران محسوب می‌شوند.
خصوصیات زیر شاخه مهره‌داران
بدن دارای سر ، تنه و دم است. اسکلت داخلی دارند و مغز در داخل جمجمه محصور است. جنین نوتوکورد دارد و جانور بالغ دارای نوتوکورد و یا
ستون فقرات است. آبششهای حلقی یا شش دارند. دستگاه گردش خون بسته است. قلب دارند و خون دارای
گلبولهای سفید و هموگلوبین در
گلبولهای سرخ است.
دستگاه لنفاوی دارند. دارای
کبد و دستگاه و غده‌های داخلی پیشرفته هستند. حدود 50 هزار گونه دارند. این زیر شاخه جزء شاخه طنابداران است. از آنجا که این شاخه شامل انسانها و جانورانی است که اهمیت زیادی برای انسان دارند از هر نظر جالب توجه‌تر از بقیه شاخه‌های جانوری هستند.
رده بندی مهره‌داران
رده ماهیهای بدون آرواره
ساکن آب شیرین و یا دریازی هستند، اسکلت غضروفی دارند. نوتوکورد در تمام طول عمر باقی می‌ماند. دهانشان بادکش مانند است. فاقد باله‌های زوجی هستند. قلب دو حفره‌ای است. دفع مواد زاید در حالت لاروی پرونفریک و در حالت بلوغ مزونفریک است. 50 گونه دارند. از این رده می‌توان به
انواع مار ماهیها اشاره کرد.
رده ماهیهای غضروفی
کوسه ماهیها ،
ری‌ها و
اسکیتها جزء این رده هستند. دریازی هستند و نوتوکورد تغییر شکل یافته در جانور بالغ وجود دارد. در پوست دندانه یافت می‌شود. قلب دو حفره‌ای است و دفع مزونفریک است و 600 گونه دارند.
رده ماهیهای استخوانی
ساکن آب شیرین و یا دریا هستند. در بیشترشان نوتوکورد باقی نمی‌ماند. در پوست پولکهای جلدی دارند. دارای شش یا مثانه شنا هستند. قلب دو حفره‌ای است و دفع مزونفریک است و 25 هزار گونه دارند.
ماهی قزل‌آلا و
ماهی آزاد جزء این رده هستند.
رده دوزیستان
سمندرها ،
وزغها و
قورباغه‌ها جزء این رده هستند. ساکن آب شیرین و خشکی‌زی هستند. زایده‌های زوجی و پا دارند. پوستشان بدون پولک است. تنفس از طریق
آبشش ،
شش ، پوست و حفره دهانی صورت می‌گیرد. قلب سه حفره‌ای است. صاحب 10 جفت عصب مغزی هستند و عمل لقاح بیشتر خارجی است. رشد بیشتر از طریق لارو دوکی شکل است و 3000 گونه دارند.
رده خزندگان
لاک پشتها ،
سوسمارها ،
مارها و
تمساحها جزء این رده هستند. ساکن خشکی هستند یا بطور ثانویه آبزی می‌باشند. در پوست پولکهای بشره‌ای دارند. با شش تنفس می‌کنند. قلب 4 حفره‌ای است. 12 جفت عصب مغزی دارند. دفع متانفریک ، لقاح داخلی و تخمها دارای پوسته‌اند. مرحله لاروی ندارند و 6 هزار گونه دارند.
رده پرندگان
پوست پر دارد و منقار شاخی است. دستها مبدل به بال شده‌اند. فاقد دندان هستند. قلب 4 حفره‌ای است. دمای بدن ثابت است. اعصاب مغزی 12 جفت هستند. دفع متانفریک و لقاح داخلی است. تخمها پوسته دارند. فاقد لارو هستند و 10 هزار گونه دارند.
رده پستانداران
پوست مو دارد. دندانها در جایگاههای مخصوص واقع هستند. قلب 4 حفره‌ای است. گلبولهای قرمز هسته ندارند. حفره عمومی بدن توسط
دیافراگم تقسیم شده است. دمای بدن ثابت است. صاحب 12 جفت عصب مغزی هستند. دفع متانفریک و لقاح داخلی است. در بیشتر موارد نمو در درون رحم مادر انجام می‌شود. نوزاد از غده‌های پستانی شیر می‌خورد و 5000 هزار گونه دارند.
تکامل مهره داران از اجدادشان
مهره‌داران اجدادی احتمالا به صورت اخلاف بند بند و دم‌دار جدا شده از تونیکتهای اجدادی رودهای آب شیرین را اشغال کردند. لاروهای دوکی شکل آنها دمهای عضلانی قوی داشتند که به کمک آن به سوی بالای رود شنا می‌کردند. این جانوران صاحب نوع جدیدی از کلیه شدند که می‌توانست مقادیر زیادی از آبی را که به طریقه
اسمز به درون بدن کشانده می‌شد، دفع کنند. در لاور ماهیهای بدون آرواره ، مژکهای موجود در حلق ، آب محتوی ذرات ریز غذایی را به درون دهانی گرد و بدون آرواره می‌کشند.
در سایر مسیرهای تکاملی مهره‌داران ، اندام اصلی جمع کننده غذا دیگر حلق نیست بلکه خود دهان است که مجهز به آرواره و دندانهای واقعی است. این تغییر سبب شده است که شکافهای آبشش تبدیل به ساختارهایی شوند که اصولا به تنفس اختصاص یافته است. محیط آب شیرین به مراحل آخر تکامل مهره‌داران جهت می‌داد. علاوه بر آن زیستن بر روی خشکی در
خزندگان ،
پرندگان و
پستانداران وابسته به کلیه‌ای جدید و سازش یافته با محیط خشکی شد که در آن ، کنش دفع آب جای خود را به نگهداری آب داد.
مباحث مرتبط با عنوان
