مقتدی خلیفه عباسی
«487 -467 ق / 1094- 1074 م»
پس از درگذشت
قایم، ابوالقاسم عبدالله ملقب به المقتدی، بر تخت
خلافت نشست. برخی از تاریخ نگاران او را پسر قایم و برخی دیگر از نوادگان قایم دانستهاند. مقتدی خلیفهای دادگر و کاردان بود.
مقتدی در سال 487 ق / 1094 م، پس از نوزده سال و اندی خلافت چشم از جهان فرو بست.
این خلیفه هم دوره با سلطان ملکشاه سلجوقی بود. ملکشاه در 480 ق / 1087 م، جهت تحکیم هر چه بیشتر دوستی و مناسبات، دختر خود را به همسری خلیفه درآورد.
خلافت و دولت سلجوقی
دولت سلجوقی در زمان ملک شاه «465 - 485 ق / 1072 - 1092 م» قدرت مطلقه و فرمانروای سرزمین های خلافت شرقی بود که دوران جدیدی در تاریخ اسلام با پیدایش این سلسله آغاز شد. برای نخستین بار قوم ترک بر بیشتر جنوب غربی آسیا استیلا یافت و در نتیجه قدرت سیاسی، دستگاه خلافت را به دست آورد.
در عین حال مایه خوشبختی عباسیان آن بود که
سلجوقیان سنیّان مومنی بودندکه بر مذهب خود نیز باقی ماندند و در نتیجه برای همکاری با خلفا پیشقدم شدند و با دستانی آهنین مانع کار دسیسه گران اسماعیلی گردیدند.
اما کل قضیه این نبود؛ سلجوقیان و جنگاورانشان نیز مانند
غزنویان پیش از خود، مسحور فرهنگ ایرانی شدند که توسط فردوسی به اوج خود رسیده بود. سلجوقیان زبان فارسی را به عنوان زبان مردمان تعلیم و تربیت دیده پذیرفتند که این زبان به زودی، زبان محاوره زندگی روزانه شد.
در این امر یکی از بزرگ ترین وزیران تاریخ اسلام، نظام الملک «408 - 485 ق / 1018 - 1092 م»، دستیار ایشان بود که فرمانروایی ملکشاه تحت تأثیر شخصیت نظام الملک قرار گرفته و دولت سلجوقی را به صورت قدرت فرهنگی، نظامی و تشکیلاتی در خاور میانه درآورد.