مقدمه
صحراها نواحی شدیدا خشکی هستند که عموما در کمربندهای نیمه گرمسیری (
عرض جغرافیایی 20 تا 30 درجه) قرار دارند، هرچند پستی و بلندی موضعی و میزان قارهای بودن نیز در گسترش آنها تاثیر دارد. صرفنظر از نواحی
ماسه سنگ بادی ، مخروطهای افکنه ، رودخانههای موقت ،
دریاچههای نمکی و پلایاها در مناطق صحرایی یافت میشوند، ضمنا نواحی گستردهای از سنگهای فاقد پوشش نیز وجود دارد. ماسهها و رسوبات دانه درشتتر در طول خطوط ساحلی
دریاچه ، در
دلتاها جایی که رودخانهها به داخل دریاچه میریزد و در کف حوضههای دریاچهای عمیق رسوب میکنند.
رسوبات سیلیسی آواری درشت به بهترین وجهی در دریاچههای هیدرولوژیکی باز به نسبت دریاچههای هیدرولوژیکی بسته ، که حملهای مناسبی برای رسوبگذاری تبخیریها و
سنگ آهک است، گسترش دارند. در مقایسه دریاچه ، نقطه مقابل دریاست، ماسه و گراولهای ساحلی در خط ساحلی دریاچه معمولا دارای جورشدگی و گرد شدگی کمتری هستند. چون سطح مناسب امواج خیلی کمتر است و
جزر و مد وجود ندارد. رخسارههای سواحل ، سدها و دماغههای دریاچهای خیلی شبیه سواحل دریایی با انرژی کم تا متوسط است.
رخسارههای ماسه بادی
ماسههای صحرائی بادی از پوشش نازک و ناپایدار تا رشتههای با طول دهها کیلومتر تا دریائی از ماسه ضخیم و گسترده در تغییر است.
ماسههای بادی همچنین در عرض جغرافیایی بالاتر در اثر باد بردگی دشتهای شسته شده ، که صحراهای سرد مناطق حاشیه یخچالی نامیده میشوند، تجمع پیدا میکنند. آنها بطور وسیعی در
عصر یخبندان پلسیتوسن گسترش یافتهاند. ماسههای تپههای صحرایی به توسط اندازه دانههای ماسه ریز تا درشت ، جورشدگی خوب و کج شدگی منفی مشخص میشوند. اندازه ذرات به طرف پایین دست کاهش یافته و جورشدگی بهتر میشود.
برخی ماسههای صحرایی ، بوپژه آنهایی که در نواحی بین تپهها قرار دارند، پراکندگی اندازه ذرات ، در اثر جابجایی ترجیهی ذرات خیلی ریز ماسه که به راحتی فرسایش یافته و توسط
باد حمل میشوند، به صورت بایمرال میباشد. دانهها دارای گرد شدگی خوب با سطح کدر هستند که در اثر برخورد دانهها تشکیل شدهاند. مچوریتی بافتی بالا در ماسههای بادی با مچوریتی ترکیبی مطابقت میکند، بطوریکه مچور تا سوپر مچور بوده و بسیاری از آنها
کوارتز آرنایت هستند.
بسیاری از ماسه سنگهای صحرایی بخاطر رنگیزه
هماتیت دارای رنگ قرمز هستند و صرف نظر از استخوانهای
مهره داران محلی و آثار حرکت فاقد فسیل هستند. پیل سائیده شده در اثر باد ، نهشتههای آبی حاصل از سیلابهای ورقهای و رودخانهای و
رسوبات دریاچه صحرایی معمولا همراه با ماسههای بادی هستند. ماسه سنگهای بادی معمولا دارای خلل و فرج بالایی هستند و بنابراین مخازن بسیار عالی برای آب و هیدروکربنها تشکیل میدهند. سازندروتلیجند مخزن اصلی گازی
دریای شمال است.
محیطهای دریاچهای
پراکندگی رسوبات در دلتاهای دریاچهای بزرگ بطور وسیعی شبیه به رسوباتی است که در دلتاهای سواحل دریا تشکیل میشود، هر چند توالیهای دلتایی معمولا در مقیاسهای خیلی کوچکتر تشکیل میشوند. بسیاری از دلتاهای دریاچهای از نوع گیلبرت هستند، یعنی دارای سطح شیبدارند، که بیشتر در اثر ریزش رسوبات درشت ، یک سری طبقات مورب منفرد ایجاد میگردد. در قسمتهای عمیق دریاچهها ،
رودخانه حاوی رسوب ، به طرف پایین جریان پیدا کرده و کانالهای زیر دریاچهای را قطع میکند و طبقات تدریجی با قاعده فرسایشی ، به روش مشابه جریانهای توربیریتی در حوضههای دریایی ، رسوب میکند.
رسوبات لامینه نازک در مرکز حوزه دریاچهای بر اثر جریانهای دانسیتهای رقیق و ته نشینی رسها از حالت تعلیق رسوب میکنند. تشخیص
رسوبات سیلیسی آواری دریاچهها عمدتا به نبود
جانوران دریایی و همراه بودن با برخی کانیها یا انواع سنگهایی که به دریاچهها محدود شده یا در دریاچهها فراوانترند، بستگی دارد.
مباحث مرتبط با عنوان
