دید کلی
وجود مقدار بالایی یون فسفات در
آبهای طبیعی میتواند اثر مخربی روی
اکولوژی آبی داشته باشد، زیرا یون فسفات
زندگی گیاهی را بیش از حد تقویت میکند. بزرگترین منابع فسفات به عنوان
آلاینده ،
شویندهها و
کودهای شیمیایی است.
فاضلابهای خانگی و آبهای جاری از کشتزارهایی که کود شیمیایی فسفات در آنها استفاده میشوند، مقادیر زیادی فسفات وارد آبهای طبیعی میکنند.
فسفات بعد از ورود به
آب دریاچهها به عنوان ماده غذایی کنترل شده
رشد جلبکها عمل میکند یعنی هر قدر ، مقدار این یون بیشتر باشد رشد جلبکها هم سریعتر است. وقتی توده اضافی جلبکها میمیرند و تجزیه آنها بر اثر
اکسایش شروع میشود آب از
اکسیژن تهی شده در نتیجه آب دریاچه بدمزه ، سبز رنگ و لزج میشود و
ماهیان و سایر
جانداران آبزی میمیرند.
علت استفاده از ترکیبات فسفات در شویندهها
واکنش
شویندههای سنتزی با یونهای
کلسیم و
منیزیم برای تشکیل
یونهای کمپلکس از قدرت پاککنندگی شویندهها میکاهد. یونهای پلیفسفات را به عنوان تقویت کننده به شوینده اضافه میکنند. این
آنیون ترجیحا با یونهای
و
کمپلکسهای محلول میدهد و در نتیجه مولکول شوینده به راحتی عمل پاککنندگی را انجام میدهد. نقش دیگر تقویتکننده مذکور این است که با
قلیایی کردن آب شستشو به جدا شدن برخی از الیاف کمک میکند. در گذشته مقادیر زیادی از
سدیم تری پلی فسفات (STP) بعنوان تقویتکننده به فرمولبندی شویندهها اضافه میشد. وقتی آب شستشو که STP دارد دور ریخته میشود پلی فسفات اضافه در آبراهها وارد شده و در نتیجه واکنش با آب به تدریج به یون فسفات تبدیل میشود.
جایگزینهای STP
به خاطر جلوگیری از آلودگی بیشتر
محیط زیست با فسفاتها امروزه در کشورهای اروپایی
نیتریلوتری استات (NAT) بطور عمده جانشین STP شده است. آنیون NAT مانند STP با یونها
کلسیم و
منیزیم کمپلکس تشکیل میدهد. این ترکیب در آمریکا استفاده نمیشود زیرا سرعت کم تخریب این
نمک در محلول باعث نگرانیهایی از نظر سلامت در آب آشامیدنی شده است. تقویت کنندههای دیگر که امروزه استفاده میشوند شامل
سدیم سیترات ،
سدیم کربنات و
سدیم سیلیکات است.
اخیرا از اجسامی به نام
زئولیتها به عنوان تقویتکننده شویندهها استفاده میشود. زئولیتها کانیهای آلومینو سیلیکات شامل
سدیم ،
آلومینیوم ،
سیلیسیم و
اکسیژن است و در مجاورت یون کلسیم ، زئولیتها یونهای سدیم خود را با تعویض میکنند. البته در کشورهای در حال توسعه هنوز هم از STP ها به عنوان تقویتکننده شویندهها استفاده میشود.
جداسازی یون فسفات از پسابهای شهری و صنعتی
یون فسفات را میتوان از
فاضلابهای شهری و
صنعتی با افزودن مقدار کافی
کلسیم هیدروکسید به صورت رسوب
جدا کرد. حذف
فسفات باید یک کار استاندارد در
تصفیه آب باشد.
موضوعات مرتبط با عنوان
