غده تیروئید در جلو و طرفین گردن و مقابل مهرههای تحتانی گردن و اولین مهره پشتی قرار دارد. غده تیروئد دولوب راست و چپ در هر سمت گردن دارد که توسط بخش باریکی به نام تنگه تیروئید (اسیموس) به یکدیگر متصل هستند. اسیموس تیروئید بلافاصله زیر حنجره از عرض تراشه عبور میکند. غده تیروئید از تعدادی فولیکول حاوی مواد زرد رنگ و نیمه مایع به نام کلوئید ساخته شده است. تقریبا 5 سانتیمتر طول ، 3 سانتیمتر عرض و 30 گرم وزن دارد. |
هورمونهای تیروئیدی
سلولهای تیروئید ،
هورمون مختلف ترشح میکنند.
تیروکسین (T
4) ،
تری یدوتیرونین ( T
3) که معمولا هورمونهای تیروئیدی نامیده میشوند و
کلسی تونین (Calcitonine).
جذب متابولیسم ید
وجود
ید برای سنتز هورمونهای تیروئید اهمیت اساسی دارد. در حقیقت غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید در بدن است و کمبود ید به اختلالاتی در کار تیروئید منجر میشود. ید توسط غذا به بدن و توسط
دستگاه گوارش جذب میشود.
تنظیم کار تیروئید
ترشح هورمون تیروئید یا محرک تیروئید (TSH) ، آزاد سازی هورمونهای تیروئیدی را کنترل میکند، میزان ترشح TSH نیز بر اساس سطوح هورمونهای تیروئید در
خون تنظیم میشود. اگر هورمون تیروئید در خون کاهش پیدا کند. ترشح TSH افزایش مییابد و در نتیجه سطح T
3 و T
4 در خون بالا میرود. هورمون آزاد کننده
تیروتروپین (TRH) که از
هیپوتالاموس ترشح میشود، آزاد شدن TSH از
غده هیپوفیز را تا حدودی تعدیل میکند.
کار هورمونهای تیروئید
اصلیترین کار T
3 و T
4 کنترل فعالیت متابولیک سلول است.
تیروکسین ، تری ید و
تیرونین نمو صحیح مغز را ممکن میسازند، تولید ادرار ،
تجزیه پروتئینها و جذب
گلوکز توسط سلولها ، را افزایش میدهد. کلسی تونین یا تیروکلسی تونین توسط تیروئید ترشح میشود. اما تحت کنترل TSH قرار ندارد. این هورمون در پاسخ به افزایش سطح کلسیم
پلاسمای خون ترشح میشود و با افزایش دادن رسوب کلسیم در
استخوان سطح کلسیم در پلاسما را پایین میآورد.
کم کاری تیروئید و میکزدم Hypothyroidism and Myxedema
هیپوتیروئیدسیم حالتی است که با پیشرفت کند
کم کاری تیروئیدی مشخص میشود. و در انواع مختلف دسته بندی میشود.
- نوع اولیه : بیش از 95 درصد موارد مبتلایان دچار کم کاری اولیه تیروئید هستند که اختلال عملکرد خود غده تیروئید است.
- نوع ثانویه : کم کاری تیروئید به علت نارسایی هیپوفیز را هیپوتیروئیدی ثانویه گویند.
- نوع ثالثیه : کم کاری تیروئید ناشی از نارسایی هیپوتالاموس را هیپوتیروئیدی ثالثیه گویند.
- وجود هیپوتیروئیدی از زمان تولد را کرتینیسم گویند. مادر نیز ممکن است دچار کم کاری تیروئیدی باشد.
- تیروئیدیت اتوایمیون (تیروئیدیت هاشیموتو) شایعترین کم کاری تیروئید در بالغین است که غده تیروئید توسط سیستم ایمنی بدن مورد تهاجم قرار میگیرد.
- کم کاری تیروئید در مبتلایان به پرکاری تیروئید که توسط ید رادیواکتیو ، جراحی یا داروهای ضد تیروئیدی درمان شدهاند نیز مشاهده میشود.
تظاهرات بالینی
علائم بالینی در ابتدا غیر اختصاصی مفرط بیمار مانع میشود کار روزانه خود را بطور کامل انجام دهد. شکایاتی مثل
ریزش مو ، شکنندگی ناخنها و
خشکی پوست در این بیماران شایع است. امکان بیحس شدن یا تیغ شدن انگشتان نیز وجود دارد. گاهی بیمار از خشن شدن صدا شکایت دارد. علاوه بر از بین رفتن میل جنسی ، بیماران مونث دچار اختلالات قاعدگی مثل منوراژی یا آمنوره نیز میشوند. در کم کاری شدید تیروئید ، درجه حرارت و سرعت
ضربان قلب از حد طبیعی کمتر میشوند.
وزن بیمار ، حتی بدون افزایش مصرف غذا معمولا رو به افزایش میگذارد، با این وجود احتمال کاشکسی در کم کاری شدید وجود دارد. ضخامت پوست به علت تجمع
پلی ساکارید در بافتهای زیر پوستی (میکزدم) افزایش مییابد. صورت بیمار حالت بیتفاوتی پیدا میکند و مثل ماسک میشود. بیمار در محیط گرم نیز از سرما شکایت دارد. با پیشرفت بیماری پاسخهای عاطفی بیمار کند میشود. فرآیندهای هوشی کند میشود. و بیمار حالت بیتفاوتی پیدا میکند. اندازه زبان ، دستها و پاها در اکثر مبتلایان بزرگ میشود. بیمار از
یبوست شکایت دارد.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism Graves diseafe)
پرکاری تیروئید یک بیماری کاملا مشخص بوده که شایعترین علت آن
بیماری گریوز تشکیل میدهد معمولا آن را
گواتر اگزوفتالمیک نیز مینامند.
علت پرکاری تیروئید
کاملا مشخص نیست. به نظر میرسد برون ده بیش از حد غده تیروئید غیر طبیعی آن توسط
ایونوگلبولینهای در گردش خون مربوط باشد. مادهای به نام محرک طویل الاثر تیروئید با غلظت زیاد در
سرم بسیاری از مبتلایان به هیپوتیروئیدی مشاهده شده است که امکان دارد با نقص
سیستم ایمنی بیمار ارتباط داشته باشد. امکان دارد به دنبال ضربه روحی- استرس یا عفونت ایجاد شود. علل شایع دیگر پرکاری تیروئید عبارتند از : تیروئییت و مصرف زیاد از حد هورمونهای تیروئیدی.
مشخصات بالینی
به صورت یک سری نشانه و علائم مشخص تظاهر مییابد (تیروتوکسیکوز یا سمیت تیروئیدی). علامت مشخصه آنها اغلب حالت عصبی است. این بیماران از نظر عاطفی اغلب به شدت تحریک پذیر ، بیقرار و نگران میباشند. بیمار نمیتواند آرام بنشیند، اغلب از
تپش قلب ناراحت است، نبض آنها چه در حالت استراحت و چه در فعالیت بطور غیر طبیعی بالا است. این بیماران نمیتوانند گرما را تحمل کنند، بسادگی دچار تعریق فراوان میشوند.
پوست آنها همیشه برافروخته است، رنگ نقرهای مشخصی دارد و گرم ، نرم و مرطوب است. گاهی لرزش ظریفی در دستها مشاهده می شود.
بسیاری چشمان بر آمده (اگزوفتالموس) دارند که حالت خمیدگی در چهره آنها ایجاد میکند. سایر علائم عبارتند از افزایش اشتها و پرخوری ، تا زمانی که علائم گوارشی ظاهر نشدهاند، کاهش وزن تدریجی ، خستگی ، ضعف و غیرعادی عضلانی ،
آمنوره ، تغییرات اجابت مزاج به شکل یبوست یا
اسهال سرعت ضربان قلب بین 90 تا 60 بار در دقیقه است.
فشار خون سیستولیک بالا است ولی فشار دیاستولیک افزایش نمییابد. امکان فیبرپلاسیون دهلیزی وجود دارد، نارسایی احتقایی قلب بخصوص در سالخوردگان شایع است.
ارزیابی تشخیصی
غده تیروئید بزرگ ، نرم و ضرباندار گشته و ممکن است بر روی شریانهای آن تریل لمس شده و یا بروشی شنیده شود.
مباحث مرتبط با عنوان