عکرمه بن ابی جهل

مخزومی قرشی از طایفه‌ی بنی مخزوم و از تبار قریش بود. پدرش ابوجهل از سرسخت‌ترین دشمنان اسلام و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، و مادرش ام مجالد هلالی از طایفه‌ی بنی عامر بود.
عکرمه نیز همانند پدرش از دشمنان سرسخت اسلام بوده و در جنگ‌های بدر، احد و خندق بر ضد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شرکت داشت و از فرماندهان و گردانندگان آن نبردها بوده است و در جنگ احد به همراه خالد بن ولید با عبور از کوه عینین باعث شهادت هفتاد تن از مسلمانان در آن صحنه شد.
هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مکه را فتح کرد، همه‌ی مردم مکه را امان داد و عفو عمومی اعلام فرمود و تنها چند تن -که مجسمه فسق و فساد و گرداندگان اصلی حرکت های قریش بر ضد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و یا از مرتدان بودند- را از لیست امان و عفو عمومی استثنا نمود که عکرمه از زمره ی آنان بوده است.
عکرمه از بیم جان خود به یمن گریخت. همسرش ام حکیم دختر حارث بن هشام -که خود، اسلام آورده بود- به نزد پیغمبر رفت و برای شوهرش امان گرفت. آن گاه به نزد وی رفت و گفت بازگرد که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم تو را امان داده است.
عکرمه که گذشته ای تاریک در آزار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم داشت، با شرمساری به همراه همسرش به مکه بازگشت و به نزد رسول رفت و اظهار اسلام کرد و نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از گذشته‌ی خود اظهار ندامت نمود و در غزوه‌ی حنین شرکت کرد و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم اموال زیادی از غنایم آن جنگ را به وی بخشید.
علامه شوشتری می‌نویسد: هر چند در برخی از منابع در مدح او سخنانی منعکس شده است، ولی او و پدرش دشمن خدا و اسلام بوده‌اند. نیز وی از مخالفان امام علی علیه السلام به شمار می آید.
ابن ابی الحدید معتزلی روایت می کند که عکرمه از هواخواهان خلافت ابوبکر بود. او پس از واقعه سقیفه در مذمت انصار که خواهان خلافت علی علیه السلام بودند، سخن گفت و آنان را تهدید کرد.
سرانجام در سال 13 قمری به سن 62 سالگی در جنگ یرموک کشته شد. ابن اثیر می نویسد: از عکرمه فرزندی باقی نماند؛ از این رو نسل پسری ابی‌جهل منقرض گشت.

منابع: اسدالغابه، ج 4، ص 70/ قاموس الرجال، ج 7، ص 235/ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 6، ص 23/ سفینه البحار، ج 6، ص 333.