آیا میدانید باد از خورشید حاصل میشود؟ بلی چنین است! زیرا در اثر تابش خورشید ، زمین گرم میشود و هوای مجاور آن نیز گرم و سبک میگردد و در نتیجه بالا میرود و هوای سرد و سنگین اطراف جای آن را فرا میگیرد و این جابهجایی هوا «باد» نامیده میشود. |
آزمایش
مقداری
پودر تالک تهیه کنید. این پودر را به قیمت کم از فروشندگان لوازم بهداشتی و آرایشی میتوانید بخرید. آنگاه یک
لامپ صد واتی روشن کنید. وقتی لامپ گرم شد و دور و بر خود را گرم کرد، مقدار کمی از پودر تالک را از نیم متری بالای لامپ روی آن بریزید. پودر قبل از اینکه روی لامپ برسد، به طرف بالا بر میگردد.
اگر کمی از لامپ فاصله بگیرید و پود را کمی بالاتر از میز روی آن بریزید این بار پودر در هوا ، قبل از رسیدن به میز ، به سوی لامپ کشیده میشود و به این ترتیب جریان هوا که نامرئی بود، برای شما قابل روئیت میشود. در سطحی بسیار وسیعتر از
کره زمین ، نیز همین کار رخ میدهد و بادی متناسب با جابهجایی هوا در تمام
فصول سال ، مخصوصا در فصلهای معینی جریان مییابد.
بادهای جهانی و منطقهای
میدانیم که گرمترین نقاط روی زمین اطراف
خط استوا است. بنابراین اطراف این منطقه همیشه هوای گرم در حال بالا رفتن است. هوای جابجا شده در منطقههای معین ، در شمال و جنوب خط استوا ،
قطب شمال و
قطب جنوب ، جریان مییابد. اگر زمین ساکن بود، مسیر این بادها همیشه شمالی و جنوبی بود، ولی چون زمین به دور خودش حرکت میکند (
حرکت وضعی زمین)، این حرکت سبب میشود که در نیمکره شمالی باد از چپ به راست و در نیمکره جنوبی از راست به چپ بوزد.
علاوه بر بادهای جهانی بادهای منطقهای نیز وجود دارند که مربوط به بخشهای کوچکی از زمین هستند. مثلا ساکنان ساحل
دریاها و
دریاچهها شاهد بادهای روزانه و شبانه در خلاف جهت همدیگر خواهند بود. زیرا وقتی روزها خورشید به خشکی و دریا میتابد، ساحل بیشتر از دریا گرم میشود (زیرا دریا گرما را به خود جذب میکند، در حالی که ساحل حرارت را پس میدهد.).
بنابراین هوای گرم ساحل بالا میرود و هوای تقریبا سردی از دریا به سوی ساحل جریان پیدا میکند و شبها نیز عکس این جریان رخ میدهد، زیرا وقتی آفتاب غروب میکند، ساحل سرد میشود، درحالی که چون
ظرفیت گرمایی آب زیاد است، آب دریا گرمایی را که در طول روز جذب کرده است، به تدریج پس میدهد و هوای مجاور خود را گرم و سبک میکند و به بالا میزند و در نتیجه نسیم ملایمی شبها از ساحل به دریا میوزد. بادها همیشه ملایم و خوشایند نیستند و گاهی طوفان شدیدی در اثر جابهجایی سریع هوا حاصل میشوند که جان و مال مردم را به خطر میاندازد.
انسان که به دنبال استفاده از نیروی طبیعت است، از باد نیز غافل نبوده است. او با مهارکردن باد توانسته است در موارد زیادی
انرژی باد را به خدمت خود درآورد.
کشتیهای بادبانی ،
آسیابهای بادی ،
ژنراتورهای بادی که امروزه در کشورهای ساحلی روز به روز به تعداد آنها افزوده میشود و ... نمونههایی در این زمینه هستند.
همچنین ببینید