نگاه اجمالی
تاریخ پرواز به فضا ، داستان آرزوها و رویاهای انسان است. از دیرباز
شگفتیهای آسمان ، انسان را در اندیشه فرو برده است. داستانهایی که از یونانیان و ایرانیان باستان به یادگار مانده است، آرزوی پرواز به آسمان را به خوبی نشان می‌دهد. در این داستانها ، پرواز با
بالهای مصنوعی یا
قالیچه‌های پرنده یا به پرواز در آوردن تختهایی که پرندگان بزرگ آنها را بالا می‌بردند، توصیف شده است، اما هیچ کدام از اینها عملا امکان‌پذیر نبود. ارائه تئوری‌‌های عملی درباره
پرواز فضایی ، قرنها طول کشید.
تاریخچه
در چهارم اکتبر 1957 (12 مهر 1336) دانشمندان روسی توانستند یک
ماهواره 92 کیلوگرمی به نام
اسپوتینک 1 را در مداری به دور زمین قرار دهند. با این رویداد عصر فضا آغاز شد. از آن تاریخ ، تلاش دانشمندان کشورهای مختلف جهان پای انسان را به فضاهای دوردست گشوده است.
سرعت فرار
درسال 1687 میلادی (1066 شمسی) ،
ایزاک نیوتن ، دانشمند انگلیسی ، کتابی نوشت و در آن قانونهایی درباره حرکت ارائه داد.(
قوانین نیوتن) او موفق شد که مقدار
نیروی گرانشی بین جرمهای مختلف را به صورت فرمول بیان کند و
گردش سیارات به دور خورشید و گردش قمرها به دور سیارات را با این فرمول توضیح دهد. نیوتن به این نتیجه رسید که اگر جسمی سرعت کافی داشته باشد، می‌تواند در مقابل
نیروی گرانش زمین مقاومت کند و مانند قمر به دور زمین بگردد.
اگر سرعت از آن هم بیشتر باشد، برای همیشه از گرانش زمین می‌گریزد. این سرعت ،
سرعت فرار نامیده می‌شود، که 11.2 کیلومتر در ثانیه است و رسیدن به این سرعت زیاد با وسایلی که تا آن روزگار شناخته شده بود، ممکن نبود. نویسندگان داستانهای علمی تخیلی توپهای بزرگی مجسم می‌کردند که گردونه‌های سرنشین‌دار به فضا پرتاب می‌کردند، ولی این کار زیاد عاقلانه نبود.
|
|
تلسکوپ فضایی هابل
|
پرتاب موشک
از قرنها پیش ، چینیان باروت را برای پرتاب اجسام کوچک یا آتشبازی در آسمان بکار می‌بردند. آنها نخستین سازندگان
موشک بودند. کار این موشکها بر مبنای عمل و عکس‌العمل است. باروت می‌سوزد و گازهای زیادی تولید می‌کند، گاز به سرعت از انتهای موشک فوران می‌کند و موشک را در جهت مخالف به حرکت در می‌آورد.
هر وسیله مانند موشک ، در خلا و فضای بیرون از جو زمین نیز می‌تواند حرکت کند، اما سالها طول کشید تا انسان به استفاده از موشک برای پرواز فضایی فکر کند. تا 900 سال همه موشکها مانند موشک آتشبازی کار می‌کردند. فقط در قرن بیستم بود که پرتاب آنها به فضا ممکن شد.
موشکهای اولیه
موشکهای اولیه که شبیه موشکهای آتشبازی بوده‌اند، در حدود هزار سال پیش در چین ساخته می‌شدند. در سال 1903 از موشکهای کانکریو در جنگ استفاده می‌شد، در این زمان ، یک دانشمند روسی چنین اعلام کرد که موشکهای دارای سوخت مایع می‌توانند به فضا برسند. در خلال دهه 1920 افراد علاقه‌مند شروع به ساخت چنان موشکهایی کردند. در سال 1926 ، دانشمند آمریکایی ،
رابرت گدارد ، اولین پرتاب موفق را انجام داد. در دهه 1930 ، ارتش آلمان با به خدمت گرفتن گروههای موشک ساز ، موشک V.2 را طراحی کرده و به آسمان پرتاب نمود.
موشکهای پیشرفته
چندین سال بعد ، قبل از
جنگ جهانی دوم ،
هرمان اوبرت و
ورنوفون براون ، در آلمان به ساختن موشکهای بزرگ پرداختند. این موشکها که
مواد منفجره حمل می‌کردند، در جنگ مورد استفاده قرار می‌گرفتند. بعد از پایان جنگ استفاده از موشک برای کاوشهای علمی نیز شروع شد. پیشرفتهای دیگری مانند ساختن آلیاژهای مقاوم ، دستیابی به سوخت مناسب ، ساختن کامپیوترها و ابزارهای دقیق سبب شد که موشکهای بهتری ساخته شود. این موشکها نخست برای
کاوش جو زمین و اندازه‌گیری دما ، رطوبت و تابشهای خورشید در طبقات مختلف جو بکار گرفته می‌شدند.
|
|
سفینه آپولو
|
پرتاب ماهواره
ماهواره‌ها در راس موشکهای نیرومندی به فضا پرتاب می‌شوند. دماغه مخروطی شکل موشک که در برابر گرما مقاوم است، ماهواره را از اصطکاک در هنگام گذشتن از جو زمین محافظت می‌کند. بعد از گذشتن از جو زمین ، این لایه محافظتی از ماهواره جدا می‌شود و مرحله آخر موشک ، ماهواره را در مدار صحیح قرار می‌دهد. بسیاری از ماهواره‌ها از
موتور موشک خود برای رفتن به مدارهای بالاتر استفاده می‌کنند.
شاتلهای فضایی آمریکا ماهواره‌ها را سوار بر مخزن محموله خود به مدار می‌برند. سپس ماهواره‌ها از بستر خود خارج و در فضا رها می‌شوند. بدین ترتیب ، نخستین ماهواره‌ها در مدارهایی به دور زمین قرار داده شدند (اگر از یک موشک برای پرتاب دو ماهواره استفاده شود، آنها یکی پس از دیگری رها می‌شوند، تا به هم برخورد نکنند). سرانجام در 12 آوریل 1961 (23فروردین 1340) یک کیهان‌نورد روسی به نام
یوری گاگارین با
سفینه وستوک 1 در مداری به دور زمین گردش کرد. سال بعد فضانورد آمریکایی به نام
جان هرشل گلکن سه بار زمین را دور زد.
سفر به ماه
انسان با گردش ماهواره‌ها به دور زمین کم‌کم توانست بیشتر و بیشتر در فضا بماند. دانشمندان نیز طرحهای پیشتازانه دیگری ارائه می‌دادند. یکی از طرحها سفر انسان به ماه بود که در ژوئیه 1969 (تیر ماه 1348 شمسی) عملی شد و سه فضانورد آمریکایی با
سفینه آپولو 1 در ماه فرود آمدند و سپس سالم به زمین برگشتند.
مباحث مرتبط با عنوان
