امام صادق علیهالسلام فرمود: شایسته نیست که مؤمن خود را خوار گرداند، عرض کردم: چگونه خود را خوار میکنند؟ فرمود: کاری کند، که باعث عذر خواهی شود.
در همین رابطه
امام علی علیهالسلام نیز میفرمایند: زنهار از کاری که به سبب آن پوزش خواهی، زیرا از کار خوب عذر خواهی نمیشود. «تشویق به پذیرفتن عذر عذرخواه»
امام علی علیهالسلام: اگر برادرت از تو پیوند برید تو خود را به او پیوند ده و اگر از تو دوری کرد، با او مهربان باش و به او نزدیک شو، و اگر گناهی کرد، عذرش را بپذیر، چنان که گویی تو غلام او هستی و او ولینعمت توست. عذر برادرت را بپذیر و اگر عذری نداشت برایش عذری بتراش
امام سجاد علیهالسلام فرمود: هیچ کسی از تو عذر خواهی نکند، مگر اینکه عذرش را بپذیری، گرچه بدانی که دروغ میگوید. اگر مردی از طرف راستت به تو ناسزا گفت و سپس به طرف چپت آمد و عذر خواست، عذرش را بپذیر.
امام علی علیهالسلام در سفارش به
محمدبن حنفیه میفرماید: به صرف شک و تردید از برادرت مَبُر و بدون آنکه از او بخواهی رضایت تو را بدست آورد با وی قطع رابطه مکن و ممکن است عذری داشته باشد و تو (بیجهت) او را سرزنش کنی. عذرخواهیِ معذرتخواه را راست گوید یا
دروغ، بپذیر تا شفاعت شامل حال تو بشود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: هر کس برادرش به عذر خواهی نزد او آید باید عذرش را بپذیرد، خواه عذرش موجه باشد یا نادرست. اگر عذرش را نپذیرد کنار حوض (کوثر) بر من وارد نشود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در سفارش به علی علیهالسلام میفرماید: هر که پوزش پوزشخواهی را، راست بگوید یا دروغ، نپذیر به شفاعت من دست نیابد. همچنین فرموده است: بزرگترین گناه، خود داری از پذیرفتن عذر است.
«مواردی که عذر هیچ کس پذیرفته نیست»
امام صادق علیهالسلام میفرماید: سه چیز است که هیچ کس در بارة آنها عذرش پذیرفته نیست:
برگرداندن امانت به نیکوکار و بد کردار
وفای به عهد ، با نیکوکار و بدکردار
نیکی کردن به پدر و مادر خوب باشند یا بد.
امام علی علیهالسلام: بر شما باد به فرمان بری از کسی که در شناختن او، عذرتان پذیرفته نیست.
همچنین
امام علی علیهالسلام اعتراف کردن را نوعی عذر خواهی میداند و میفرمایند: اعتراف (بهگناه) خود پوزش خواهی است، انکار (و عدم اعتراف به گناه) پای فشردن (بر آن) است.
امام حسن علیهالسلام آمده: گناه را زود کیفر مده بلکه میان آن دو (گناه و کیفر) راهی برای عذرخواهی باقی بگذار.
«بدترین عذر»
امام علی علیهالسلام میفرماید: روزی که در آن دیدهها خیره میماند و همه جا تیره و تار میشود نه شفیعی
شفاعت میکند و نه خویشاوندی سود میرساند و نه عذری عذاب را دفع میکند.