| به یک عدسی که از ترکیب دو دیوپتر حاصل می‌شود، زمانی عدسی نازک گفته می‌شود که فاصله دو دیوپتر تشکیل دهنده آن بسیار کوچک (تقریبا صفر) باشد. عدسی نازک را می‌توان به صورت عدسیی تعریف کرد که ضخامت آن در مقایسه با فواصلی که به خواص نوری آن مربوط هستند، کوچک باشد. از جمله این فواصل نوری می‌توان به شعاع انحنای سطوح کروی ، فواصل کانونی و فاصله‌های مربوط به جسم و تصویر اشاره کرد. |
|
ویژگیهای عدسی نازک
عدسی نازک می‌تواند به صورتی ساخته شود که هر دو طرف آن
محدب باشد و یا ممکن است طرفین آن
مقعر باشند، ولی در هر دو حالت باید شرط گفته شده در تعریف این عدسی تحقق یافته باشد. در هر حال عدسی نازک دارای خصوصیات زیر است:
محور اصلی و مرکز عدسی
محور اصلی خط مستقیمی است که از
مرکز عدسی که
مرکز نوری نامیده می‌شود، عبور می‌کند و بر سطوح کروی عمود است. هر سطحی از عدسی را می‌توان به صورت قسمتی از سطح یک کره در نظر گرفت. بنابراین هر طرف عدسی دارای یک مرکز خواهد بود. این نقطه را با حرف C نشان داده و
مرکز عدسی می‌نامند.
کانون عدسی
هرگاه پرتوهایی موازی با محور اصلی بر روی سطح عدسی بتابد، این پرتوها در عدسی‌های همگرا (محدب) بعد از شکست و گذر از عدسی در یک نقطه به هم می‌رسند و همگرا می‌شوند. این نقطه را
کانون عدسی گویند. در عدسی‌های واگرا (مقعر) نیز پرتوها بعد از شکست و عبور از عدسی از هم دور شده و واگرا می‌شوند. اما اگر امتدادهای اولیه این پرتوها را رسم کنیم، در یک نقطه به همدیگر می‌رسند که به این نقطه
کانون می‌گویند. با توجه به این که پرتوها می‌توانند هم از طرف راست و هم از طرف چپ به عدسی بتابند، بنابراین هر عدسی دارای دو کانون خواهد بود که با
نشان می‌دهند. فاصله کانونها از مرکز عدسیها را
فاصله کانونی گویند.
تشکیل تصویر در عدسی نازک
وقتی که جسمی را در یک طرف عدسی و دورتر از کانون قرار دهیم، تصویری از آن در طرف دیگر بدست می‌آید. چنانچه جسم به طرف کانون اول حرکت داده شود، تصویر از کانون دوم دور و بزرگتر خواهد شد و چنانچه جسم را از کانون اول دور کنیم، تصویر به کانون دوم نزدیک شده و اندازه آن کوچکتر می‌شود.
فرمول عدسیها در مورد عدسی نازک
در یک عدسی نازک که از ماده‌ای با
ضریب شکست n ساخته شده و شعاعهای دو سطح کروی آن به ترتیب
هستند، به سادگی می‌توان نشان داد که برای پرتوهای پیرا محوری ، فاصله جسم و فاصله تصویر از معادله زیر پیروی می‌کند:
در رابطه فوق s فاصله جسم از عدسی و
فاصله تصویر از عدسی می‌باشد. همچنین در این رابطه فرض می‌شود که ضریب شکست محیط پیرامون عدسی یک است. اگر چنانچه رابطه فوق را بر حسب فاصله کانونی f که بصورت {1 \over f}={1 \over s} + {1 \over {s^\prime} تعریف می‌شود، بنویسیم به رابطه زیر خواهیم رسید:
رابطه فوق به
فرمول عدسی سازان معروف است.
مباحث مرتبط با عنوان
