عباس بن عبدالمطلب

ابوالفضل عباس بن عبدالمطلب عموی پیامبر اکرم، سه سال قبل از عام الفیل در مکه به دنیا آمد. پدرش عبدالمطلب از بزرگ ترین شخصیت‌های مکه و مادرش، نُتیله، دختر حباب، یکی از بانوان باشخصیت بود که به عنوان اولین زن توانست خانه کعبه را با پارچه‌های حریر و دیبا بپوشاند.
همسر عباس ((ام فضل (لبابه)|ام الفضل)) نیز از زنان نامی اسلامی بود.
عباس یازده فرزند داشت:
عبدالله بن عباس، عبیدالله بن عباس، فضل بن عباس، قثم بن عباس، تمام بن عباس، معبد بن عباس، کثیر بن عباس، حارث بن عباس، عبد الرحمن بن عباس، آمنه و صفیه.
عباس در عصر جاهلیت و نیز در اسلام یکی از رجال برجسته قریش به شمار می آمد.
منصب سقایت (آب‌رسانی) زائران کعبه که یکی از مناصب کعبه بود، به دلیل تنگدستی برادرش، ابوطالب، به وی واگذار شد. او به همراه مشرکان مکه در جنگ بدر علیه پیامبر شمشیر زد و در همان نبرد اسیر شد؛ ولی با پرداخت فدیه آزاد شد.
می‌گویند عباس به دلیل معجزه و پیشگویی‌‌ای که از رسول خدا مشاهده کرده بود، اسلام آورد و به مکه بازگشت و از آن زمان تا فتح مکه به عنوان نیروی اطلاعاتی ایفای نقش کرد. هرگاه مشرکان قصد جنگ با پیامبر خدا را داشتند، وی با فرستادن نامه، به پیامبر خبر می‌داد.
عباس در زمان فتح مکه، جهت استقبال از رسول خدا به بیرون مکه رفت و در هنگام فتح و ورود پیامبر خدا به شهر، سپاه مسلمین را همراهی کرد. پس از آن در نبرد حنین نیز شرکت کرد و شجاعتی وصف‌ناشدنی از خود بروز داد.
با این حال، نوادگان عباس که به بنی‌عباس معروف شده‌اند، بیشترین ستم را علیه خاندان پیامبر روا داشته‌اند. نقل است که جبرئیل از سوی خداوند فرود آمد و از ظلم و ستم «بنی عباس» نسبت به خاندان پیامبر خبر داد. رسول خدا نیز هنگامی که عباس را دید، او را از ستم نوادگانش مطلع نمود.
عباس در اواخر عمر دچار نابینایی شد و سرانجام در سال 32 هجری قمری در هشتاد و اندی الگی در شهر مدینه دار فانی را وداع گفت. او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند.

منابع:
اسدالغابه،‌ ج 3، ص 164؛ اعیان الشیعه،‌ ج 7، ص 418؛ قاموس الرجال، ‌ج 6، ص 15؛ بحارالانوار، ج 28، ‌ص 48؛ ‌سفینه البحار، ج 6، ص 113