عاصم بن ثابت انصاری از تیره‌ی بنی عمرو بن عوف
قبیله اوس و از
انصار بود . قبل از
بعثت پیامبر اسلام در شهر
مدینه به دنیا آمد و کنیه‌اش ابوسلیمان بود.
پدرش ثابت و مادرش شموس، دختر ابی عامر، گویا قبل از اسلام از دنیا رفته بودند. عاصم برادری به نام عامر و خواهری به نام جمیله داشت. جمیله در سال هفتم هجرت به همسری
عمر بن خطاب در آمد و از او فرزندی به دنیا آورد.
عاصم در
بیعت دوم عقبه حضور داشت و ضمن پذیرش اسلام با
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بیعت کرد. هنگام هجرت مسلمانان
مکه به مدینه، وی از
عبدالله بن جحش و برادر و خانواده‌اش میزبانی کرد. پیامبر خدا نیز بین او و عبدالله بن جحش
پیمان برادری بست.
عاصم بن ثابت در
جنگ بدر و
نبرد احد در سپاه اسلام بود و در رکاب پیامبر خدا شمشیر زد. وی در جنگ احد، ابوعزه، شاعر معروف عرب، را به قتل رساند.
عاصم که از نخستین مسلمانان انصار به شمار می‌آید، توانست در مدت کوتاهی احکام و قوانین جاودان اسلام را فرا گیرد و از سوی رسول خدا به عنوان مبلغ اسلام و معلم قرآن انتخاب شود. او به همراه چند تن دیگر از فرهیختگان اسلامی راهی سرزمین
قاره و
عضل شد. آنان در منطقه
رجیع از سوی مردان پیمان‌شکن عضل و قاره مورد هجوم قرار گرفتند و به شهادت رسیدند. تنها دو تن از مجاهدان آن حادثه به اسارت دشمن درآمدند. این حادثه در آخر سال سوم هجرت روی داد.
منابع:
الطبقات، ج 3، ص 462؛ الاستیعاب، ج 3، ص 132؛ اسدالغابه، ج 3، ص 111؛ الاصابه، ج 2، ص 244؛ سیره ابن هشام، ج 2، ص 344
