مفاهیم اولیه
سطح خارجی دانه‌های
خاک ، یعنی فصل مشترک محیط جامد با محیط مجاور آن که ممکن است
آب یا
آزمایش‌های مربوط به هوا باشد، محل پدید آمدن بعضی پدیده‌های فیزیکی یا شیمیایی است که این پدیده‌ها برخواص دیگر خاک مثل ساخت آن ، فشردگی پذیری ،
مقاومت ،
نفوذپذیری و غیره تاثیر می‌گذارد. بعضی از پدیده‌هایی که در سطح خارجی یک
ذره کانی ممکن است رخ دهد، عبارتست از جذب آب و یونها ،
آزمایش کشش سطحی ،
دافعه الکتروستاتیکی و
پتانسیل الکتریکی ،
مبادله یون و
چسبندگی.
اثر سطح مخصوص
شدت عملکرد پدیده‌های فیزیکی – شیمیایی در سطح ذرات ، در انواع خاکها و در شرایط متفاوت ، مختلف است و بستگی به ترکیب
کانی شناسی خاک ،
ترکیب شیمیایی آب منفذی و دمای آب دارد و بدیهی است هرچه سطح موثر در تماس با محیط مجاور بزرگتر باشد، بروز تاثیر این پدیده‌ها بیشتر است. برای مقایسه بزرگی تاثیر پدیده‌ها در سطح دانه‌ها ، باید به تعریف سطح مخصوص توجه شود. طبق تعریف مجموع سطوح خارجی دانه‌هایی که در یک واحد جرم یا در یک واحد حجم قرار دارند به نام سطح مخصوص است. مثلا اگر مکعبی با ابعاد 1 میلیمتر در نظر گرفته شود سطح مخصوص آن 6 میلی متر مربع در میلی متر مکعب است، در حالی که اگر این مکعب از هر طرف به اجزا با اندازه یک میکرون تقسیم شود سطح مخصوص آن به 600 میلی متر مربع در هر میلیمتر مکعب می‌رسد.
مقادیر کمی
اندازه صفحه‌های
کائولینیت از 1000 تا 2000 آنگسترم است. ذرات کانی ایلیت با ابعاد صفحه های 1000 تا 5000 آنگسترم و ضخامت 50 تا 500 آنگسترم و ذرات کانی
مونتموریلونیت با ابعاد صفحه‌ای 1000 تا 5000 آنگسترم و با ضخامت 10تا 50 آنگسترم می‌باشد. بنابراین به سهولت دیده می‌شود که با جرم مساوی (مثلا در 1 گرم از هر کدام از این سه کانی) ، سطح مخصوص مونتموریلونیت بزگتر از
ایلیت و ایلیت بزرگتر از کائولینیت است و می‌توان انتظار داشت که با همین ترتیب ، فعالیت و حساسیت این سه کانی متفاوت باشد. سطح مخصوص کائولینیت ، ایلیت و مونتمور یلونیت به ترتیب 15 ، 90 و 800 متر مربع در گرم است.
مباحث مرتبط با عنوان
