تمدن کهن در خدمت تمدن جدید!

ایرانیان خدمات شایانی به اسلام کرده‌اند و آن خدمات از روی صمیمیت و اخلاص و ایمان بوده است البته این ادعا به این معنا نیست که همه ایرانیان به اسلام مخلص بوده‌اند و همه خدمات از روی صمیمیت نسبت به اسلام بوده است بلکه بدین معناست که اکثریت ایرانیان نسبت به اسلام صمیمی بوده‌اند و انگیزه‌ای جز خدمت به اسلام نداشته و در این جهت ایرانیان شاید در دنیا هم بی‌نظیر باشند زیرا هیچ ملتی به دینی به این اندازه خدمت نکرده است یک ملت را می‌توان با زور مطیع کرد اما نمی‌توان با زور،عشق و ایمان در وی به وجود آورد، قلمرو زور محدود است و شاهکارهای بشری تنها معلول عشق و ایمان است.

برخی چنین وانمود کرده‌اند که انگیزه ایرانیان برای جبران شکست نظامیشان از اعراب بوده است و ایرانیان فهمیده‌اند که شکست نهائی شکست نظامی نیست بلکه شکست نهایی شکست ملی و فرهنگی است و ایرانیان تحت تأثیر احساسات ملی،در مقابل اعراب خواستند خودی نشان دهند و افکار خود را با صبغه اسلامی حفظ کنند و دست به فعالیت فرهنگی زدند.

این تفسیر صد در صد دور از واقعیت است زیرا:

1- مسابقه خدمات ایرانی به اسلام به قبل از شکستهای نظامی می‌رسد و آنچه ایرانیان بعد از شکست نظامی انجام دادند مانند فعالیتهای قبل از شکست است.

2- اگر چنین انگیزه‌ای داشتند هیچ گاه 14 قرن ادامه پیدا نمی‌کرد.

3-شکل و کیفیت کارهای ایرانیان با آن انگیزه‌ها قابل توجیه نیست.

4- اگر هدف ایرانیان از خدمت به اسلام جبران شکستهای نظامی بوده است چرا آنان مبلغ اسلام در میان ملتهای دیگر گردیدند و چند برابر خود مسلمانان به وجود آورد و چرا آنجا که اسلام به خطر می‌افتد با آن که خطری از نظر ملیت ایرانی وجود ندارد ایرانی جانفشانی می‌کند و چرا در مقابل شیوع منکرات و مناهی بیش از اقوام دیگر عکس العمل مخالفت نشان می‌دهد.

منبع:خدمات متقابل اسلام و ایران؛مرتضی مطهری