مقدمه

ابزار و فنون کار ستاره شناسان امروز با دهه 1950 بسیار متفاوت است. مثلا شکل تلسکوپ به شدت تغییر کرده ، علاوه بر زمین ، اکنون در مدار زمین و یا در حال حرکت بسوی سیارات دیگر یافت می‌شوند. و اگر چه هنوز تلسکوپها نور ستارگان را جمع می‌کنند، ولی اکنون سایر اشکال تشعشع نظیر امواج رادیویی ، تشعشع مادون قرمز و اشعه ایکس نیز بطور منظم ثبت و تحلیل می‌شود.

ستاره شناسی رادیویی کارل یانسکی (1950 ـ 1905) ، مهندس رادیو در آمریکا ، اولین امواج رادیویی فضا را با آنتن رادیویی دست سازش کشف نمود.

عکاس نجومی

دو اختراع بزرگ قرن 19 و 20 یعنی عکاسی و رایانه بخدمت ستاره شناسان در آمده ، پیدایش ستاره شناسی نامرئی در دهه 1940 درک ما را از جهان بیشتر نموده است. دوربینها از هنگام اختراع در اواسط قرن نوزدهم رو به آسمان گرفته شده‌اند. اولین عکس ماه در سال 1830 و لکه‌های خورشیدی در سال 1845 گرفته شد. خیلی زود ستاره شناسان دریافتند که جزئیات نامرئی برای چشم غیر مسلح در عکسها نمایان می‌شود، زیرا زمان درازتر تابش نور به دوربین به منزله آن بود که نسبت به چشم ، نور بیشتری در دوربین جمع می‌شود.

رصدخانه فضایی

جو زمین دید ما را در مورد اشیای خارج از آن محدوده ساخته است. از این رو رصدخانه‌های فضایی سرنشین دار که به دور زمین می‌چرخند و رصدخانه‌های بدون سرنشین که بسوی سیارات روانه شده‌اند، اطلاعات جدیدی را در مورد منظومه شمسی در اختیار ما قرار می‌دهند. فضاکاوهای پایونیر و ویجر به نقاط خیلی دور دست رفته‌اند. پایونیرهای 10 و11 در سالهای 1972 و 1973 برای بررسی مشتری و ویجرهای 1و12 در سال 1977 برای بررسی سیارات دورتر از آن پرتاب شده‌اند. آنها حقایق جدید بسیاری در حدود مشتری و زحل گزارش کرده‌اند. ویجر 2 در ال 1986 با عبور از اورانوس درباره آن کاوش کرده و سپس با عبور از نپتون درباره آن نیز بررسیهایی به عمل آورده است.

این فضاکاوها بعد از آنکه از مرزهای منظومه سیارات شمسی خارج شدند وارد قلمرو ستارگان دنباله‌دار می‌شوند و پس از این ناحیه بسوی ستارگان دیگر سفر خواهند کرد. اگر اشکالی در سفر آنها رخ ندهد مدت رسیدن فضاکاوهای پایونیر به الدبران ، یعنی ستاره‌ای درخشان واقع در صورت فلکی ثور ، 30 میلیون سال طول خواهد کشید. با این حال تا آن زمان ستاره مزبور نیز به دور راه شیری حرکت خواهد کرد.

این فضاکاوها در کهکشان ما به صورت سرگردان باقی خواهند ماند. میلیاردها سال بعد که خورشید ما شروع به تورم کرده و به صورت یک "غول سرخ" در می‌آید و زمین را می‌بلعد، احتمالا این فضاکاوها هنوز در فضا سرگردان خواهند بود. و در آن حال آنها تنها شواهد باقیمانده از وجود ساکنین ذی شعور در سیاره نابود شده زمین خواهند بود.

کاوشگر اشعه ماوراء بنفش کاوشگر بین المللی اشعه ماوراء بنفش (آی . یو . ئی) از سال 1978 در مدار زمین قرار دارد.

شیوه های الکترونیکی

اگر چه هنوز از صفحات عکاسی استفاده می‌شود، ولی از نیمه دهه 1970 ستاره شناسان از یابنده‌های الکترونیک موسوم به وسایل شارژدار برای گرفتن عکس بیشتر استفاده می‌کنند. این وسایل تصاویر را بر روی یک تراشه الکترونیکی ثبت می‌کنند و آن نیز اطلاعات را به رایانه می‌دهد و در نتیجه عکس حاصله دقیق‌تر از عکس صفحه عکاسی است. عکس حاصله بر صفحه رایانه به نمایش در می‌آید و می‌توان آن را تجزیه و تحلیل کرد.

کشف تشعشع نامرئی

اجرام سماوی در فضا تشعشعی را منتشر می‌کنند که برای چشم ما مرئی نیست، ولی می‌تواند به ما در درک جهان کمک کند. نخستین بار در سال 1800 تشعشع مادون قرمز خورشید کشف شد، ولی ستاره شناسی با اشعه مادون قرمز تا دهه 1960 آغاز نشد. اولین کاربرد ستاره شناسی رادیویی در سال 1932 صورت گرفت. کارل یانسکی مهندس رادیو در آمریکا جریانی از امواج رادیویی منتشره از صورت فلکی قوس را کشف کرد و اولین اشعه‌های ایکس آسمانی در سال 1948 ثبت شدند. از دهه 1940 ، ستاره شناسان بطور منظم به جمع آوری و تجزیه اشکال مختلف تشعشع نامرئی پرداخته‌اند.

مباحث مرتبط با عنوان

• انواع ستاره شناسی
• تلسکوپ
• تلسکوپ فضایی هابل
• رصدخانه
• رصدخانه فضایی
• ستاره شناسی اشعه ایکس
• ستاره شناسی اشعه ماورا بنفش
• ستاره شناسی رادیوئی
• ستاره شناسی مادون قرمز