دید کلی
پوشاک از ابتدای تمدن بشر ، همراه انسان بوده است و به تبع آن ، تهیه و تولید مواد اولیه پوشش انسان ، از پایه های اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری بشمار رفته است. در تاریخ همواره
پارچه و صنعت پارچه بافی به عنوان صنعتی پایه و مادر به شمار میرفت و کاروانهای حمل پارچه ، مسافتهای طولانی می پیمودند تا در بازارهای سرزمینهای دیگر ، کالای خود را در معرض فروش قرار دهند.
جاده ابریشم باستانی ، بخاطر حمل ابریشم که در قدیم کالایی بسیار گرانقیمت و با ارزش بود، به این نام خوانده شده است.
پوشش شاهزادگان و اشراف ، از این الیاف طبیعی تهیه میشد. اکنون با پیشرفت علم و انفجار جمعیت در کره زمین ، ابریشم و الیاف طبیعی ، دیگر پاسخگوی نیازهای جوامع بشری نیست، اینجاست که به نقش اساسی
شیمی در تمام زوایای زندگی بشر حتی مهمترین نیاز انسان متمدن یعنی پوشاک پی میبریم.
عناصر اصلی پوشاک
بزرک یا
کتان که از آن برای پارچه های کتانی استفاده می شود، یکی از قدیمی ترین گیاهان کشف شده و الیاف گیاهی اصلی پیش از قرون وسطی بود که
نسوج سلولزی است. در طی قرون اخیر ، عمدتا بوسیله پنبه جایگزین شده است.
پنبه که هم اکنون در جهان ، مهمترین الیاف گیاهی محسوب میشود، بوسیله تمدنهای قدیمی در چین ، مصر ، هند و مکزیک تهیه و مصرف شده است، اما اکنون دیگر پنبه سلطان الیاف نیست. سهم پنبه در بازار الیاف آمریکا از 50 درصد در سال 1966 به کمتر از 25 درصد در سال 1985 تنزل یافته است و این تنزل همچنان ادامه دارد.
ابریشم که الیاف آن ،
پروتئینی (پلی آمید) است، در زمانهای پیشین در هزاره سوم پیش از میلاد ، در چین تولید شد. تا پیش از 550 میلادی ،
پرورش کرم ابریشم ، تقریبا یک راز محرمانه و حفاظت شده بود و از لباسهای ابریشمی ، تقریبا فقط اشراف و اعیان استفاده می کردند.
نایلون که نخستین الیاف سنتزی واقعی است، در دهه 1930 تولید گردید. نایلون از گرما دادن نمکی که در نتیجه تراکم
هگزا متیلن دی آمین و
اسید آدیپیک تشکیل می شود، حاصل شده است. این الیاف را «@
نایلون 6و6» مینامند که تعداد اتمهای
کربن موجود در هر یک از واکنش دهنده ها را نشان میدهد.
این
پلیمر ، شامل بیش از 100 واحد تکراری است. این
پلی اسید را ذوب کرده و با فشار از سوراخهای رشته ساز عبور می دهند تا رشته های نایلونی بدست آید.
در حدود 55 درصد از تولید امروزی «نایلون 6و6» برای فرش و قالی و 20 درصد آن برای پوشاک و لوازم خانگی بکار می رود. منجید
لاستیک خودروها ، 25 درصد کل تولید نایلون را به خود اختصاص میدهد. بیش از یک ملیون تن نایلون در سال فقط در آمریکا تولید میشود
این الیاف از واکنش
اتیلن گلیکول و
اسید ترفنالیک بدست میآید. این الیاف که از ماده مذاب ریسیده میشود، به هنگام اتو کردن نرم نمیشود و آب را دفع میکند. در حدود 50 درصد از تولید الیاف پلی استر برای پوشاک ، 30 درصد برای کاربردهای صنعتی و 20 درصد برای مبلمان به مصرف میرسد.
این الیاف ، با عبور دادن تحت فشار محلول
پلی آکریلو نیتریل _n(-CH_2CHCN-) در
دی متیل فرمامید از سوراخهای رشته ساز و رسوب دادن رشته ها در ناحلال تولید میشود.
آکریلان کوپلیمری است که از تکرار واحدهای اکریلو نیتریل
و
وینیل پریدین ساخته میشود.
تقریبا 65 درصد الیاف اکریلیک برای پوشاک و 30 درصد آن برای لوازم و اثاث منزل بکار میرود. برخی الیاف را از
پلی پروپیلن ، بوسیله فرایند الیاف سازی که در آن نوار را میکشند و از روی میله های سنجاقی نزدیک هم عبور میدهند، نیز تولید میشود. در این الیاف ، در معرض نور خورشید ، تخریب مولکولی روی می دهد، ولی میتوان با افزودن مواد ضد اکسنده آن را برای فرشهایی که در جلوی در ساختمانها میاندازند ، بکار برد.
مباحث مرتبط با عنوان