دید کلی
شیشه را می‌توان با قالب‌گیری ماشینی یا دستی شکل داد. در قالب‌گیری ماشینی ، شیشه ظرف چند ثانیه شکل می‌گیرد و از حالت یک مایع
وسیکوز به جامد شفاف بدل می‌شود. در محبث زیر ، متداول‌ترین انواع شیشه‌هایی که با ماشین شکل داده می‌شوند، مانند شیشه پنجره و ... توضیح داده می‌شوند.
شیشه پنجره
سالهای متمادی شیشه پنجره با فرایند بسیار دشوار دستی ساخته می‌شد که طی آن تکه ای از شیشه مذاب را در انتهای یک لوله دمش قرار می‌دادند و پس از دمیدن آن شیشه بصورت استوانه در می‌آمد سپس دو سر استوانه را می‌بریدند و استوانه تو خالی را باز می‌کردند و در یک کوره ، حرارت داده ، سپس آن را مسطح می‌کردند. اکنون فرایندهای پیوسته یا انواع اصلاح شده آنها کاملا جای این فرایند دستی طاقت‌فرسا را گرفته است. این فرایندها عبارتند از :
فرایند فورکالت
در این فرایند ، محفظه کشش با شیشه خروجی از مخزن پر می‌شود و شیشه پس از خروج از کوره با ماشین کشش از میان
دیبتوز بصورت عمودی کشیده می‌شود. دیبتوز ، قایقی نسوز است که در مرکز آن شکافی وجود دارد و هنگامی که این قایق بطور نسبی در شیشه مذاب فرو می‌رود، شیشه بطور پیوسته بطرف بالا جریان می‌یابد. در همان زمانی که دیبتوز پایین برده می‌شود، یک قلاب فلزی پایین می‌آید و از طریق شکاف وارد شیشه مذاب شده ، همزمان با جریان یافتن شیشه شروع به کشیدن آن می‌کند.
شیشه به شکل نوار و با همان سرعتی که از شکاف بالا می‌آید، بطور پیوسته کشیده ، سطح آن بوسیله مارپیچ‌های مجاور که
آب در آنها جریان دارد، خنک می‌شود. این نوار ، ضمن حرکت عمودی بوسیله چندین غلتک حمایت می‌شود و سپس از درون تابدان بطول 7.5 متر عبور می‌کند. شیشه پس از خروج از تابدان به ورقه‌هایی با اندازه دلخواه بریده ، به مرحله درجه‌بندی و برش فرستاده می‌شود.
فرایند شناور
صنایع
PPG از نوعی فرایند اصلاح شده فورکالت استفاده می‌کنند که Pennvernon glass را تولید می‌کند. ورقهای شیشه به پهنای 3 متر و ضخامت حداکثر 0.55 سانتی متر ، ضمن تغییر سرعت کشش (از 96 سانتیمتر در دقیقه برای شیشه‌هایی به ضخامت 2.2 تا 2.5 سانتیمتر در دقیقه برای شیشه‌هایی به ضخامت 0.55 سانتیمتر ) تولید می‌شوند. در این فرایند ، یک میله کشش غوطه‌ور برای هدایت ورق ، جانشین دیبتوز می‌شود.
شیشه جام
بین سالهای 1922 تا 1924 ، شرکت نورد موتور و صنایع
PPG بطور جداگانه به یک فرایند پیوسته خودکار برای تولید نوار پیوسته ای از شیشه که چندان هم به‌دقت غلتک نمی‌خورد، دست یافتند. در این فرایند ، شیشه در کوره‌های بزرگ پیوسته‌ای که 100 تن شیشه یا بیشتر را در خود جای می‌دهند، ذوب می‌شود. مواد خام از یک سر کوره وارد و شیشه مذاب ضمن عبور از ناحیه تصفیه بصورت یک جریان پیوسته از سر مخالف کوره در دمای 1595 درجه سانتی‌گراد خارج می‌شود. شیشه مذاب پس از خروج از خروجی عریض نسوز از میان دو غلتک شکل دهنده که با آن خنک می‌شود، عبور می‌کند و به حالت یک نوار
پلاستیکی کشیده می‌شود.
اثر کششی سرعت‌های متفاوت و انقباض شیشه ضمن خنک شدن آن ، سبب می‌شود تا نوار ، هنگام ورود به تابدان مسطح شده باشد. نوار پس از تابکاری ، بصورت صفحه بریده شده و سنگ خورده پرداخت می‌شود. سپس پیش از آنکه به ماشینهای برش برسد و به شکل جام‌های قابل فروش در آید، بازرسی می‌شود. عملیات سنگ خوردن و پرداخت شدن ، حدود 0.8 میلیمتر از شیشه را از روی سطح جدا می‌کند.
شیشه نشکن و مشجر
در تولید شیشه مشجر ، شیشه مذاب از روی لبه کوره جریان می‌یابد و از بین غلتکهای فلزی نقش‌دار که طرح مربوط روی آن حک یا ماشین شده است، عبور می‌کند. این غلتکها در یک مرحله به شیشه شکل داده ، آن را منقوش می‌کنند. چنین شیشه ای نور را تا حدودی از خود عبور می‌دهد و تا اندازه‌ای مانع دید می‌شود، لذا از آن در اتاقها و حمامها استفاده می‌شود. بمنظور تامین نیاز به شیشه‌های ایمنی ویژه ، می‌توان در طی شکل‌دهی اولیه چنین شیشه‌ای آنرا با سیم تقویت کرد. کاربرد اینگونه شیشه‌ها در پنجره‌های خروج اضطراری هنگام وقوع آتش‌سوزی است.
لامپ تصویر تلویزیون
اکنون لامپهای تصویر تلویزیون حتی به عرض 68 سانتیمتر نیز ساخته می‌شوند و شامل سه بخش اصلی هستند:
صفحه جلویی فسفرسان که تصویر روی آن تشکیل می‌شود و قسمت
پوش و
تفنگ الکترونی. فسفر به روش ترسیمی یا گرد پاشی روی صفحه جلویی قسمت پوش زده می‌شود. تولید پوش تا پیش از اختراع مرکز گریزی ، کار دشواری بود، اما در این روش از یک قالب چرخان برای تولید جداره ای با ضخامت بسیار یکنواخت استفاده می‌شود.
قسمتهای شیشه‌ای با استفاده از شعله
گاز یا گاز و برق ، بخوبی بهم متصل و درزگیری می‌شوند. در لامپ تصویر تلویزیون‌های رنگی ،
فسفر به سطح داخلی صفحه زده می‌شود. بمنظور هدایت بهتر پرتو الکترونی ، یک پوشش سوراخ‌دار در پشت صفحه نصب می‌شود. در اینجا نمی‌توان از دمای زیادی که به هنگام درزگیری لازم است، استفاده کرد، چرا که ممکن است پوشش فسفر صدمه ببیند.
لوله‌های شیشه‌ای
سینهای شیشه‌ای برجها و حبابگرها ، منشورها و اغلب شیشه‌های نوری دیگر ، اکثر ظروف آشپزخانه ، عایقها ، شیشه‌های رنگی خاص ، شیشه‌هایی که در سبکهای معماری بکار گرفته می‌شوند و اقلام مشابه دیگر بوسیله دست قالب‌گیری می‌شوند. این فرایند اصولا عبارت است از کشیدن مقداری شیشه از بوته یا مخزن مربوطه و حمل آن به قالب.
در اینجا مقدار مورد نیاز شیشه ، بدقت با قیچی بریده و کوبه پرس قالب بوسیله دست یا فشار هیدرولیکی به محل خود خورانده می‌شود. در روشهای خاصی از شکل دادن شیشه از فرایندهای خودکار استفاده می‌شود که به معنای تلفیق روشهای قالب‌گیری ماشینی و دستی است. بالنهای حجم‌سنجی و بخشهای پیرکسی استوانه‌ای در برجها با این روش ساخته می‌شوند.
مباحث مرتبط با عنوان
