ناهمواریهای پایکوهی به زمینهایی اطلاق میشود که بدون واسطه در دامنه
کوهها قرار دارند و با شیب نسبتاً ملایمی از کوهها فاصله میگیرند.
دشتهای پایکوهی ویژگیهایی دارند که این ویژگیها امکان معیشت زراعی و دامداری را فراهم نموده و موجب شکلگیری بسیاری از شهرهای مهم ایران در این نواحی شده است. این ویژگیها عبارتند از : شیب ملایم ، قابلیت حرکت ، آبهای جاری و نفوذ آبها در آن به دلیل نوع دانهبندی خاک، حاصلخیز بودن خاک این اراضی ، دارا بودن سفرههای بزرگ آبهای زیرزمینی و امکان بهرهبرداری از آنها به روشهای سنتی (
چاه و
قنات) ، قرار گرفتن در مسیر خروجی آبهای سطحی ، مانند چشمههای حاصل از ذوب تدریجی برفهای ارتفاعات ، و در نهایت سهولت ارتباطی به دلیل فقدان عوارض طبیعی شدید.
در اراضی جنوبی این دشتها ، فعالیتهایی متکی بر زراعت معمول بود و در ارتفاعات مجاور آن جوامع کوچنشین می زیستند که میتوانستند با یکدیگر مبادلاتی نیز داشته باشند. در صورت قرار گرفتن این دشتها بر سر راههای ارتباطی ، تقویت میگشتند و به تدریج به شهرهای فعال و پرجمعیت تبدیل میشدند. توسعه این گونه شهرها در جهت قاعده دشت پایکوهی و زمینهای هموار بوده است. بسیاری از شهرهای پایکوهی همانند
تبریز،
زنجان ،
نطنز،
اراک ،
تویسرکان ،
تهران ،
سمنان ،
کرج ،
قزوین ،
همدان،
کرمانشاه ،
نیشابور ،
سبزوار،
اصفهان ،
میانه ،
شیراز و
بروجرد بر روی همین دشتهای پایکوهی قرار دارند.