اسپارایت یا سیمان کلسیت اسپاری

سیمانی که اکثر فضاهای خالی اولیه را در بسیاری از سنگهای آهکی اشغال می‌کند. یک کلسیت شفاف هم بعد است که تحت عنوان اسپارایت Sparite یا کلسیت اسپاری خوانده می‌شود.

اطلاعات اولیه

به نظر فولک مواد رسوبی بطور کلی از سه قسمت عمده تشکیل شده است. این سه قسمت ممکن است به نسبت متفاوت در سنگ موجود باشند. این سه قسمت عبارتند از ذرات آواری ، مواد آلوکم ، مواد اورتوکم. کلمه اورتو در مواد اورتوکم به معنی واقعی و حقیقی بکار برده می‌شود و عبارتند از رسوبات شیمیایی عادی که در حوضه رسوبی تشکیل شده باشند. این رسوبات به صورت شیمیایی در داخل حوضه رسوبی تشکیل شد و هیچگونه علامتی راجع به عمل جابجایی در آنها موجود نیست، این مواد خود شامل میکرایت و اسپارایت می‌باشند.

وپژگیهای سیمان اسپارایت

• قرار گرفتن در بین دانه‌ها و اسکلتها ، و داخل حفرات اولیه.
• بطور کلی دارا بودن حالت شفاف با تعداد کمی اینکلوزیون
• وجود مرزهای بین کریستالی مسطح
• فابریک دروزی ، یعنی افزایش اندازه بلور از دیواره یا دیواره حفره به سمت خارج.
• اسپارایت انعکاسی از جهت رشد توجیهی کلسیت ، موازی با محور C ، است .
• کلسیت اسپاری بطور یکنواخت بعد از کلسیت رشته‌ای ته نشین می‌شود که عمدتا یک سیمان دریایی است.

زون بندی در بلورهای کلسیت اسپاری

بلورهای کلسیت اسپاری معمولاً دارای زون بندی ظریفی هستند که حاصل تغییرات کمّی در مقادیر آهن و منگنز است. زون بندی را می‌توان توسط رنگ آمیزی با آلیزارین قرمز به علاوه فروسیانور پتاسیم و یا توسط مشاهده لومینسانس تعیین نمود. با مطالعه طرح زون بندی در کلسیت اسپاری در یک توالی و در یک مقیاس منطقه‌ای می‌توان چینه بندی سیمان را بنا نمود که در مقیاس بزرگتر می‌توان هیدرولوژی حوضه را نیز بازسازی کرد.

استفاده از ایزوتوپها در مطالعه سیمانهای کربناته

ایزوتوپهای کربن و اکسیژن بطور فزاینده‌ای در مطالعه سیمان‌های کربناته استفاده می‌شود. کلسیت رشته‌ای معمولاً دارای یک مشخصه دریایی هم در مقدار ¹³C و هم در ¹⁴C است، در حالیکه کلسیت اسپاری مقدار منفی‌تری از ¹⁸O را نشان می‌دهد که منعکس کننده ته نشست در درجه حرارت بالاتر در طی دفن و یا ته نشست آب متئوریک است.

محیط ته نشست اسپارایت

محیط ته نشست اسپارایت که سیمان اصلی در تمام سنگهای آهکی دانه متوسط تا درشت و پرکننده بسیاری از حفرات در سنگهای آهکی دانه‌ریز است، موضوع مورد بحث عده زیادی بوده است. اسپارایت دروزی drusy sparite سیمان تیپیک دیاژ ترمتئوریک نزدیک سطح است که به اضافه حالت آهن‌دارش منجر به این فرضیه می‌شود که محل اصلی سیمانی شدن سنگ آهک در منطقه فراتیک متئوریک است. هر چند در حال حاضر محل مناسب دیگر ، محیط دفنی عمیقتر می‌باشد.

در بیشتر سنگهای آهکی ، شواهدی از ته نشست اسپارایت در زیر دهها تا صدها متر رسوب وجود دارد. پیدایش سیمان حاشیه‌ای ، رشته‌ای و پوششهای میکرایتی و شکافدار در اطراف دانه‌های اسکلتی آراگونیتی قبلی نشان دهنده مقدار فشردگی در اثر فشار دوباره بعد از انحلال آراگونیت و قبل از ته نشست اسپارایت می‌باشد. در برخی از سنگهای آهکی ، تماسهای مضرّش ، ما بین دانه‌ها نشان می‌دهد که فشردگی شیمیایی قبل از ته نشست اسپارایت به وقوع پیوسته است.

منشاهای کلسیت موجود در محیط

سه منشا احتمالی برای Ca CO₃ وجود دارد که عبارتند از :

• آبهای درون حفره‌ای
• انحلال فشاری در بین سنگهای آهکی یا در سطح عمیق‌تر
• انحلال Ca CO₃ عمدتا از اسکلتهای آراگونیتی در سنگهای آهکی بین لایه‌ای با سنگهای آهکی.

مباحث مرتبط با عنوان

• انواع سیمان
• رسوبات شیمیایی
• ساختمان رسوبی سنگ آهک
• سنگ آهک
• سنگ گچ
• سنگ مرمر
• سنگهای آهکی
• سنگهای ساختمان سازی
• سیمانی شدن
• کلسیت
• لومینسانس