دیدکلی

اگر جسم مورد مطالعه در فاصله بسیار دوری واقع باشد، آیا پژوهشهای علمی می‌توانند اطلاعات موثری را درباره آن ارائه دهند؟ آیا چنین پژوهشهایی می‌توانند تصویر واقعی دنیای خارج را نشان دهند، این پرسشها مستقیما به اخترشناسی مربوط نمی‌شود.

کیهان نوری

اخترشناسان تا همین اواخر قادر نبودند اجسام فضایی را مستقیما مطالعه کنند. چنین امکانی بوسیله پیشرفت مهندسی موشک و اکتشاف موفقیت آمیز فضا در چند سال اخیر ، برای اخترشناسان فراهم آمده است و بدین ترتیب اخترشناسی فضایی موجودیت یافت. دستگاههای اکتشاف فضا ، وسایل اندازه گیری و دوربینهای تلویزیونی را به نزدیکترین اجسام فضایی حمل می‌نمایند و حتی می‌توانند تجهیزات را در سطح آنها فرود آورند. می‌توان اطلاعاتی را که بوسیله چندین نسل اخترشناسی با زحمت جمع آوری شده با اطلاعاتی که اخیرا درباره منظومه شمسی بدست آمده کاملا مقایسه نمود.

اخترشناسی مدرن

با آنکه فاصله زیاد ، اخترشناسان را از اجسام مورد مطالعه‌شان جدا می‌سازد و با وجود دشواریهای این مسئله ، مطالعات نجومی اطلاعات معتبر و درستی را در مورد جهان فراهم می‌آورد. واضح است که تعیین اخترشناسی جدید کیهانی از تأیید اطلاعات گذشته آنها را فراتر می‌رود. روش جدید و مطالعه فضا در بسیاری ا زموارد بسیار موثرتر از روش قدیمی است و دانشمندان را قادر می‌سازد که اطلاعات کاملا جدیدی بدست آورند و نکات مهمی را درباره وقایع فضایی مشخص می‌نماید. همچنین پاسخگوی معماهایی می‌باشد که مدتهای مدید اخترشناسان را درگیر نموده است.

مثالهای واقعی در مورد اخترشناسی جدید کیهانی

به عنوان مثال پیش از آنکه دستگاههای اکتشاف فضا به ماه فرستاده شوند، خواص صخره‌های ماه بحث هیجان انگیزی را تشکیل می‌داد. بر اساس یکی از فرضیه‌ها ، در اثر سقوط شهاب سنگ در خلال بیلیونها سال ، سطح ماه بصورت لایه ضخیمی از گرد و غبار بسیار ریز در آمده که می‌توان آن را به داخل سفینه‌ای که قصد فرود آمدن در ماه را دارد انتقال داد. پژوهشگران در توسعه فیزیک رادیویی گورگی به بررسی این فرضیه پرداختند.

اخترشناسی رادیویی

مطالعات موسسه فیزیک رادیویی گورگی در مورد تابش گرمایی رادیویی که از ماه سرچشمه می‌گیرد، نشان داد که در آنجا لایه ضخیم گرد و غبار وجود ندارند، بلکه ماده سطح آن کاملا سخت می‌باشند و از نظر خواص مکانیکی به شن مرطوب شباهت دارد. در واقع سطح ماه مرطوب نیست بلکه فقط از نظر برخی از ویژگیها مانند شن مرطوب می‌باشد. این نتیجه گیری که بوسیله اخترشناسان زمین حاصل گردیده بوسیله دستگاههای اکتشافی بسیاری که به بررسی ماه پرداخته‌اند – لونوفودهای شوروی و فضا پیماهای آمریکایی– تأیید شده است.

علامت بزرگتر آنتنهای مجموعه بسیار بزرگ با ترکیب علایم رادیوئی ، به عنوان یک آنتن رادیوئی بزرگ عمل می‌کند.

سازگاری نتایج اخترشناسی رادیویی با شرایط واقعی

اکنون به بررسی این مطلب می‌پردازیم که چرا مطالعات اخترشناسی و بویژه اخترشناسی رادیویی که در شرایط زمینی انجام می‌گیرد، موجب نتایجی می‌گردد که با شرایط واقعی سازگار می‌باشد. ابتدا به مطالعه اصولی می‌پردازیم که اخترشناسی رادیویی را از مطالعات نوری مجزا می‌سازد، مسئله مهم این است که اجسام فضایی از نظر مطالعه مناسب نیستند، بلکه تابش آنها (تابش الکترومغناطیسی ذره‌ای) باید مورد بررسی قرار گیرد.

از آنجا که خواص این تابشها بستگی به خواص منابعشان دارد، آنها دارای اطلاعاتی در مورد اجسام فضایی و فرآیندهای مختلفی که در جهان روی می‌دهد می‌باشند. بدین ترتیب تحقیقات اخترشناسی رادیویی ، شامل مطالعه و ثبت تشعشعات مختلفی که از فضا می‌آید و بررسی اطلاعات حمل شده بوسیله تشعشعات می‌باشد. این روشها اصولا به روشهایی که فیزیکدانان در آزمایشگاههای زمینی مورد استفاده قرار می‌دهند شباهت دارند و برخی از آنها در بررسیهای تجربی جامعی سودمند می‌باشد.

تعیین ترکیب شیمیایی ستارگان

اگوست کامت – فیلسوف فرانسوی – حدود یک قرن پیش اظهار داشت که هیچگاه نمی‌توان ترکیب شیمیایی ستارگان را تعیین نمود. ولی عدم صحت اظهار نظر کامت مانند بسیاری از پیشگوئیهای بدبینانه دیگر اثبات گردید. مشخص شد روش تجزیه طیف نور سفید که به وسیله فیزیک دانان گسترش یافته و در آزمایشگاهها بارها مورد بررسی قرار گرفته ، روش قابل اطمینان و موثری برای تعیین ترکیب شیمیایی اجسام دور دست می‌باشد.

مطالعات طیفی همچنین دانشمندان را قادر ساخت که دمای سطح ، حالت فیزیکی و خواص مغناطیسی و سرعت حرکت این اجسام را در فضا تعیین نمایند و بدین ترتیب به بسیاری از مسائل مهمی که مدتها مطرح بوده پاسخ داده شد.

اخترشناسی کیهانی مکمل اخترشناسی زمینی

اخترشناسی کیهانی نمی‌تواند بدون اخترشناسی زمینی که مکمل آنست ، کاری از پیش ببرد. مسائل بسیاری وجود دارند که حل آنها فقط به وسیله مطالعات نوری و رادیو اخترشناسی که بطور همزمان انجام می‌شود و بر مبنای مقایسه اطلاعات حاصل از روشهای مختلف ، صورت می‌پذیرد. این مسئله فقط موجب می‌گردد که ماهیت فیزیکی برخی از مطالعاتی که از داخل وسیله فضایی در حال چرخش صورت می‌گیرد روشن شود. بدون وسایل کافی در زمین پیشرفت هماهنگ بیشتری در اخترشناسی ممکن نیست.

مباحث مرتبط با عنوان

• اجرام آسمانی
• ستاره
• ستاره قطبی
• ستارگان دور قطبی شمالی
• ستاره شناسی رادیوئی
• صور فلکی
• فیزیک رادیو
• فضا
• کاوش فضایی