اهمیت زخم پای دیابتی
- مهمترین علت بستری بیماران دیابتی را تشکیل می‌دهد.
- ناتوانی و مرگ و میر بیماران دیابتی را سبب می‌شود.
- علت عمده آن ، از بین رفتن حس پا نوروپاتی و اختلال خون رسانی (عیب عروقی) می‌باشد.
- زخم پا تهدیدی است برای قطع پا.
- هزینه‌های درمان زخم پا و اقدامات ارتوپدی و قطع عضو بر پیکر بهداشت و درمان جامعه سنگین است.
- با آموزش صحیح و کنترل قند ، چربی و فشار خون می توان از ایجاد زخم پا در بیماران دیابتی جلوگیری کرد.
چرا پای بیماران دیابتی زخم می‌شود؟
یکی از عوارض دیررس
بیماری دیابت نوروپاتی یا گرفتاری اعصاب است .شیوع این عارضه در بیماران دیابتی بین 12 تا 50 درصد ذکر شده است. شدت نوروپاتی با سن ، طول مدت ابتلا به دیابت و چگونگی کنترل قند خون ارتباط دارد. نوروپاتی به چندین شکل در بیماران دیده می‌شود، شایعترین فرم آن به صورت گرفتاری حس در پا می‌باشد که ممکن است به صورت درد ، سوزن سوزن شدن و یا مور مور شدن در پاها بروز نماید و یا به صورت از بین رفتن حس درد و حرارت و حس درک موقعیت پا (عمق شعوری) تظاهر کند.
درک ارتعاشات کاهش یافته بطوری که آستانه درک
ارتعاشات دیاپازون در اندام تحتانی افزایش یافته و احتمال ایجاد زخم بدون درد در پا را زیاد می‌کند. از طرفی به علت گرفتاری
اعصاب خودکار (سمپاتیک و پارا سمپاتیک) تعریق پا کاهش یافته و با گرفتاری اعصاب حرکتی ناحیه غضلات پا ضعیف و ناتوان می‌شود. مجموعه عوامل فوق همرا با آترواسکلروز عروق و کاهش خون رسانی پا عمده‌ترین علل مساعد کننده پای دیابتی برای بروز زخم می‌باشد. عدم کنترل دیابت ، دفاع بدن در برابر میکروبها و ترمیم زخم را نیز مختل می‌کند.
چه افرادی در معرض خطر زخم پا هستند؟
بطور کلی افرادی که یک یا چند فاکتور از گرفتاریهای زیر در آنان وجود دارد افراد در معرض خطر ابتلا به زخم پا می‌باشند.
- از بین رفتن حس پا
- نارسایی عروق پا
- تغییر فرم پا به علت فشار نامناسب به پا
- گرفتاری سیستم اعصاب خودکار به علت کاهش تعریق و خشکی پوست
- محدودیت حرکات مفصلی
- چاقی
- تاری دید ( گرفتاری شبکیه به علت دیابت)
- کنترل نامناسب قند خون ، فشار خون و چربی خون
- عدم رعایت بهداشت پا
- مصرف سیگار
پیشگیری
آنچه باید بیمار دیابتی انجام دهد.
1. روزانه پاهای خود را از نظر وجود تاول ، بریدگی ، خراشیدگی یا ضایعات بین انگشتان بررسی نماید.
2. پاهای خود را هر روز بشوید و خصوصا بین انگشتان را به دقت خشک کند.
3. قبل از شستشوی پاها درجه حرارت آب را با آرنج یا دماسنج بررسی کند.
4. در صورت وجود اختلال دید ، یکی از اعضای خانواده یا یک دوست روزانه پاها را مشاهده کند.
5. در صورت خشکی پوست پاها ، پس از شستشو و خشک کردن از کرم یا روغن نرم کننده استفاده کند.
6. جورابهای مناسب کتانی یا نخی بپوشد و روزانه آنها را تعویض کند. از پوشیدن جورابهای رفو شده یا پاره خودداری نماید.
7. هنگام خرید کفش دقت کند که کاملا اندازه باشد. به جا باز کردن بعدی اعتماد نکند. جنس کفش باید چرمی باشد و خرید کفش در اواخر روز (زمانی که پاها بزرگترین اندازه را دارند) صورت گیرد. کفشهای ویژه قدم زدن و دویدن را پس از بررسی پزشک بپوشد.
8. قبل از پوشیدن کفش ، داخل و کناره‌های آن را از نظر وجود مواردی چون جسم خارجی و سنگ ریزه بررسی کند.
9. در فصل زمستان بیشتر احتیاط نماید و از جوراب پشمی استفاده کند. اطمینان داشته باشد که که کفشها برای جورابهای ضخیم به اندازه کافی جا دارد.
10. ناخنها را به صورت عرضی کوتاه کند و هیچگاه آنها را از ته نگیرد.
11. در صورت وجود یک ضایعه جدید ، قرمزی ، تورم ، درد پا یا هرگونه زخم یا تاول فورا پزشک خود را آگاه کند و تا زمان معاینه پاها را استراحت دهد.
آنچه نباید بیمار دیابتی انجام دهد.
1· سیگار نکشد.
2· از کیسه آب گرم برای گرم کردن پاها استفاده نکند.
3· هیچوقت پا برهنه راه نرود. در صورت سرذی پاها جوراب بپوشد و آنها را در معرض حرارت مستقیم قرار ندهد.
4· بر روی سطوح داغ مانند شنهای ساحل یا سیمان کنار استخر شنا راه نرود.
5· مواد شیمیایی را برای بر طرف کردن میخچه و پینه بکار نبرد و از
محلولهای ضد عفونی قوی استفاده نکند.
6· از نوارهای چسبنده روی پا استفاده نکند.
7· پاها را مدت طولانی در آب قرار ندهد.
8· از کش یا بند جوراب استفاده نکند.
9· بدون جوراب کفش نپوشد.
مباحث مرتبط با عنوان
