مقدمه
رشته گیاه پزشکی از آن رشته های نوپا ، کاربردی جذاب است که علاقمندان خود را جذب کرده است . عنوان گیاه پزشکی در
علوم کشاورزی ایران از سال 1342 به جای «دفع آفات و حفاظت گیاهان» مطرح شده است. به طور کلی، در این رشته تشخیص و شناسایی آفات و عوامل بیماری
گیاهان زراعی ، باغی، زینتی، جنگلی، مرتعی و فرآورده های گیاهی و همچنین شناخت علایم و چگونگی اثر آفات و عوامل بیماریهای انگلی و غیرانگلی بر
گیاهان و آشنایی کامل با اصول و روشهای مبارزه، مورد بحث قرار می گیرد.
1- گیاه پزشکی
1-1) تعریف و هدف
در دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی، عنوان
گیاه پزشکی به رشته ای اطلاق می شود که در آن علوم و فن آوری در زمینه های شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی و اصول و روشهای مبارزه با این عوامل مورد بررسی قرار می گیرد.
هدف از ایجاد این رشته، تربیت کارشناسانی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی و فنی کشاورزی عمومی، در زمینه
گیاه پزشکی ، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی را در حد کارشناسی به صورت نظری و عملی بیاموزند و با فنون و روشهای مختلف حفظ محصولات کشاورزی، همچنین مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی نیز به صورت علمی و کاربردی آشنایی کافی پیدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستانهای کشاورزی، کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی و مدیر و مجری امور حفاظت گیاهان در موسسه های دولتی و خصوصی بخش کشاورزی خدمات شایسته ای را ارائه دهند. بر اساس آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی، طول دوره کارشناسی گیاه پزشکی چهار سال است و دانشجویان به طور متوسط این دوره را در همین مدت طی می کنند. حداکثر طول زمان تحصیل مجاز در این دوره 6 سال و هر سال تحصیلی شامل دو نیم سال است. هر نیم سال تحصیلی شامل 17 هفته کامل آموزشی است. نظام آموزشی این دوره به صورت واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 17 ساعت آموزش کلاسی منظور می شود.
1-2) اهمیت و جایگاه در جامعه
با توجه به اهمیت محوری بخش کشاورزی در امر تغذیه و اقتصاد کشور و از آن جا که رسیدن به خودکفایی و استقلال اقتصادی در این عرصه، تضمین کننده استقلال سیاسی ما نیز خواهد بود. هر گونه تلاش برای افزایش تولیدات کشاورزی، بسیار ارزشمند و حیاتی است. یکی از راههای افزایش محصول، جلوگیری از زیانهای آفات و بیماریهای مختلف گیاهان و فرآورده های گیاهی است که هر سال، ضرر و زیان قابل توجهی را بر کشور تحمیل می کند. با توجه به دانش و فن آوری روز، لازم است روشهای علمی جدید، جایگزین شیوه های سنتی مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی شود، تا با افزایش سطح تولیدات از ورود محصولات کشاورزی خارجی بی نیاز شویم.
سطوح رشته
ردیف | نام دانشگاه | کاردانی | کارشناسی | ارشد | دکترا
|
1 | آزاد- ابرکوه | | * | |
|
2 | آزاد- بجنورد | | * | |
|
3 | آزاد- پیشوا | | * | |
|
4 | آزاد- تبریز | | * | |
|
5 | آزاد- جهرم | | * | |
|
6 | آزاد- خرم آباد | | * | |
|
7 | آزاد- دامغان | | * | |
|
8 | آزاد- دزفول | | * | |
|
9 | آزاد- رفسنجان | | * | |
|
10 | آزاد- شیراز | | * | |
|
11 | آزاد- علوم و تحقیقات تهران | | * | * |
|
12 | آزاد- مرودشت | | * | |
|
13 | آزاد- مهاباد | | * | |
|
14 | آزاد- میانه | | * | |
|
15 | آزاد- ورامین پیشوا | | * | |
|
16 | آزاد- یزد | | * | |
|
17 | آزاد-اراک | | * | |
|
18 | آزاد-خوراسگان | | * | |
|
19 | آمورشکده کشاورزی کرج | | * | |
|
20 | ارومیه | | * | |
|
21 | بوعلی سینا همدان | | * | |
|
22 | تبریز | | * | |
|
23 | رازی کرمانشاه | | * | |
|
24 | زابل | | * | |
|
25 | زنجان | | * | |
|
26 | شاهد تهران | | * | |
|
27 | شهیدباهنرکرمان | | * | |
|
28 | شهیدچمران اهواز | | * | |
|
29 | شیراز | | * | |
|
30 | صنعتی اصفهان | | * | |
|
31 | علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | | * | |
|
32 | فردوسی مشهد | | * | |
|
33 | گیلان | | * | |
|
34 | مازندران | | * | |
|
35 | مجتمع آموزش عالی ابوریحان- مامازن ورامین | | * | |
|
36 | محقق اردبیلی اردبیل | | * | |
|
37 | ولیعصر رفسنجان | | * | |
|
38 | کشاورزی مراغه | | * | | |
درسهای رشته
ردیف | نام درس | ردیف | نام درس
|
1 | آبیاری عمومی | 2 | آفات انباری
|
3 | آفات مهم درختان میوه | 4 | آفات مهم گیاهان زراعی
|
5 | آفات و بیماریهای مهم گیاهان زینتی | 6 | آفات و بیماریهای گیاهان جنگلی
|
7 | آمار و احتمالات | 8 | اصلاح مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهان
|
9 | اصول اصلاح نباتات | 10 | اصول تبدیل و نگهداری فرآوردههای کشاورزی
|
11 | اصول ترویج و آموزش کشاورزی | 12 | اصول رده بندی حشرات
|
13 | اقتصاد کشاورزی | 14 | اکولوژی
|
15 | باغبانی عمومی | 16 | بند پایان زیان آور انسان و دام
|
17 | بیماریهای گیاهی | 18 | بیماریهای مهم درختان میوه
|
19 | بیماریهای مهم گیاهان زراعی | 20 | بیوشیمی عمومی
|
21 | بیماریهای فیزیولوژیک | 22 | بیماریهای ویروسی و باکتریایی گیاهان
|
23 | تکنولوژی مبارزه شیمیایی | 24 | جانور شناسی
|
25 | جلسه بحث | 26 | حشرات گرده افشان و زنبور عسل
|
27 | حشره شناسی | 28 | حشرهشناسی و دفع آفات
|
29 | خاکشناسی عمومی | 30 | دامپروری عمومی
|
31 | روشهای پیشرفته آماری | 32 | ریاضیات عمومی
|
33 | زراعت عمومی | 34 | زراعت غلات
|
35 | ژنتیک | 36 | سم شناسی
|
37 | شیمی آلی | 38 | شیمی عمومی
|
39 | طرح آزمایشهای کشاورزی1 | 40 | علفهای هرز و کنترل آنها
|
41 | عملیات کشاورزی | 42 | فیزیولوژی گیاهی
|
43 | فیزیک عمومی | 44 | فیزیولوژی حیوانی
|
45 | قارچ شناسی | 46 | گیاهشناسی 1(فیزیولوژی و تشریح )
|
47 | گیاه شناسی 2 (سیستماتیک و مرفولوژی) | 48 | ماشینهای کشاورزی
|
49 | میکروبیولوژی عمومی | 50 | نرم تنان و مهره داران زیان آور کشاورزی
|
51 | نماند شناسی | 52 | هوا و اقلیم شناسی
|
53 | کارآموزی | 54 | کاربرد رادیو ایزوتوپها در گیاه پزشکی
|
55 | کنه شناسی | | |
صنعت و بازارکار
تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته و ادامه تحصیل در آن برای ادامه تحصیل در رشته گیاه پزشکی- با توجه به ماهیت درسهایی که در این دوره تدریس می گردد- داوطلب باید علاقه مند به علوم زیست شناسی بویژه علوم مربوط به گیاه شناسی و کشاورزی باشد و با توجه به این که اغلب درسها دارای کار عملی در آزمایشگاه و یا در مزرعه است بنابراین داوطلب باید به کار در آزمایشگاه و مزرعه علاقه داشته باشد، همچنین در زمینه درسهایی مثل زیست شناسی و شیمی از دانش و اطلاعات لازم برخوردار باشد؛ بعلاوه توان جسمی برای کار در مزرعه و آزمایشگاه را داشته باشد.
تواناییهای فارغ التحصیلان
فارغ التحصیلان این دوره می توانند به عنوان کارشناس اجرایی یا تحقیقاتی در موسسه های مختلف دولتی و خصوصی بخش کشاورزی ایفای وظیفه کنند، همچنین با توجه به دوره های کارشناسی ارشد
حشره شناسی و بیماریهای گیاهی و همچنین دوره دکترای گیاه پزشکی، می توانند در صورت داشتن شرایط لازم تا کسب آخرین مدارج تحصیلی در داخل کشور ادامه تحصیل دهند تا بتوانند مسوولیتهای بالاتر و مهمتر علمی، پژوهشی و اجرایی را بر عهده گیرند؛ همچنین پس از اتمام دوره دکترای تخصصی امکان همکاری در دانشگاهها و سایر مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو هیأت علمی برایشان فراهم می گردد.