- هر کدام از دانشمندان اسلامی و غربی دورانی رابرای بشر متصور گردیده اند، دانشمندان مسلمان طبق آیات قرآن مانند : «کان الناس امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحق لیکم بین الناس فیما اختلفوا فیه بقره 3/2»
- می گویند: می توان دوران زندگی بشر را به صورت زیر بیان نمود:
- مرحله اول : دوران سادگی و بی رنگی بشر بوده که خدا را طبق فرمان فطرت می پرستیده است .
- مرحله دوم : دوران زندگی اجتماعی که این دوره دوره مادیت و حس نگری است.
- مرحله سوم : دوران تضادها و تصادمهای اجتناب ناپذیر اجتماعی است و در این مرحله اختلافات شروع میشود و انسانها تشنه قوانین و تعلیمات انبیاء می گردند.
- مرحله چهارم : در این مرحله انبیاء از طرف خداوند مأمور نجات انسان میشوند، انبیاء تعلیماتی دارند که با سرنوشت بشر ارتباط مستقیم دارد کتب آسمانی و احکام و قوانین نازل میگردد تا به تضادها و کشمکشهای گوناگون پایان دهند.
- علامه طباطبائی (ره) می نویسد: انسان، این موجودی که به حسب فطرتش اجتماعی و تعاونی است، در اولین اجتماعی که تشکیل داد یک امت بود، آنگاه همان فطرتش وادارش کرد تا برای اختصاص دادن منافع به خود با یکدیگر اختلاف کند.
از اینجا احتیاج به وضع قوانین که اختلافات پدید آمده را برطرف سازد ، پیدا شد و این
قوانین لباس دین به خود گرفت، و مستلزم انزار و ثواب وعقاب گردید، و برای اصلاح و تکمیلش لازم شد ، عباداتی در آن تشریح شود، تا مردم از آن راه تهذیب گردند، و به منظور این کار پیامبراین
مبعوث شدند و رفته رفته آن اختلافها در دین راه یافت بر سر معارف دین و مبدأ و معادش اختلاف نمودند و در نتیجه به وحدت دینی هم خلل وارد شد.
شعبه ها و ضربها پیدا شد، و به تبع اختلاف در دین اختلافهائی دیگر نیز در گرفت و این اختلاف ها بعد از تشریع دین به جز دشمنی از خود مردم دین دار هیچ علت دیگری نداشت، چون دین برای حل اختلاف آمده بود، ولی یک عده از در ظلم و طغیان خود دین را هم با اینکه
اصول و معارفش روشن بود و صحبت را بر آنان تمام کرده بود مایه اختلاف کردند.
- ولی مردم شناسان و جامعه شناسان و علمای تاریخ ادیان ، دوران زندگی انسان رابه گونه ای دیگر بیان می دارند:
آنها بیشتر روی
ادیان ابتدایی تحقیق نموده اند و گفته اند که به طور کلی می توان دوران زندگی انسان را ازآغاز پیدایش فطری تا کنون به چهار مرحله تقسیم نمود:
می گویند:
طبق این مراحل انسان ابتدا به طبیعت پرستی و تقدیس حیوانات یا همان
توتمیسم پرداخت ، سپس به
پرستش و تقدیس
ارواح پرداخت ، و بعد از آن به خدایان ، و خدا معتقد شد و آنها را پرستش نمود .