دودمان یکم پادشاهی
2890 – 3050 پ م
First Dynasty
پیش از آغاز دودمان یکم پادشاهی ، سرزمین مصر باستان در حقیقت شامل دو ناحیه مستقل و مجزا از هم بود. متحد کننده این دو سرزمین (مصر علیا و مصر سفلی) در حکایتهای مصری، حاکمی افسانهای از جنوب (مصر علیا) است که وی را منس گفته، اولین پادشاهی واقعی مصر به شمار میآورند این واقعه مهم تاریخی بر روی لوح سنگی شهریار نعرمر (حدود 3100 ق م ، موزه قاهره مصر) ثبت گردیده است. پدر تاریخ - هرودوت - متذکر میشود که این شهریار، بنیانگذار تختگاه مصر متحد شده یعنی ممفیس است. ایجاد شهر ممفیس، با ساختن سدی بر روی رودخانه نیل و منحرف کردن آب آن و در نتیجه ایجاد زمین صورت گرفت.
در همین دوران است که برای نخستین بار پاپیروس ابداع گردید و در تعقیب آن ثبت اموال و تشکیل دفاتر «مالی» دولتی بر روی پاپیروس شکل گرفت. نوشتن بر روی پاپیروس و تحول تدریجی اندیشه نگاری و خط - نگار هیروگلیف ، رونق فرهنگی را فراهمآورد که نمونههایی از آن در آثار ممتاز آن دوران مشاهده میشود.
فهرست پادشاهان دودمان یکم
نعرمر
اعحا= عحا
جر
جت
دِن
آندجیب
سمرخت
قاع
دوره پادشاهی نخستین مصر
نخستین نوشته به دست آمده از مصر که نامی از پادشاه در آن برده شده به هنگامی است که در سراسر مصر تنها یک پادشاه فرمانروایی داشته و در ضمن فن کتابت نیز رواج یافته بود. نام پادشاه در قابی مستطیل شکل که بر بالای آن عقابی نقش شده، نوشته شده است و بعدها باستانشناسان آن نام را »حوروس« خواندند. اما جالب اینجاست که مقبره پادشاهان بعد که حوروس خوانده میشدند نه در هراکنپولیس بلکه در »ابیدوس« قرار دارد. از این روی حوروس میتواند لقب تعدادی از پادشاهان مصر باشد. اولین نام شهریار مصری که فارغ از لقب، نام شخص پادشاه است «نعرمر» شناسایی شده. نام نعرمر به وضوح بر روی گونهایی از اشیائی حک شده است من جمله: بامپوش سفالی از هراکنپولیس جایی که پادشاه را در یک سمت تصویر در جامه شهریاری سفیدرنگ نشان میدهد و در سوی دیگر اشخاصی در جامه سرخ. برخی از محققین بر این باورند که این نمادها از نشانهای شهریاری مصر علیا و مصر سفلی گرفته شده که این دو بخش از سرزمین مصر، پادشاهی واحدی را تشکیل دادند، بهرصورت اشیاء یافت شد ، از تمدن فرعونی در مصر عموماً متعلق به فرهنگ مصر علیا است که پیش قراول و مرجع این تمدن به شمار میرود.
دوره پادشاهی نخستین «پادشاهی یکم تا سوم»
تاریخ مصر باستان بر حسب رسم کهن مصریان به دودمانهای پادشاهی تقسیمبندی شده است که با »دودمان اول« یعنی اندک زمانی بیش از سال 3000 قبل از میلاد آغاز میشود. تحول از دوره قبل از تاریخ به دودمان اول به نام «دوره پادشاهی آغازین» خوانده شده است.
در هراکنپولیس و نقده کار ساختمانی شماری از مقبرههای عظیم شاهی به پایان خود نزدیک میشود و این در حالی است که در مصر سفلی فرهنگ آن به تدریج رو به زوال رفته و از صحنه روزگار محو میشود، این رویدادها حدود 3100 پیش از میلاد اتفاق میافتد. خط و کتابت نیز کمی پس از اختراع آن در سومر به مصر میرسد که در همین دوران رواج مییابد. همچنین برخی از دورنمایههای هنری مصر نیز از الگوهای میانرودانی وام گرفته میشود، اما در هر صورت معلوم نیست که چرا برخی از ویژگیها همچون آجرنماهای تو رفته و یا نقوشی که به شکل گربهسانی گردن دراز و حتی خط که به مصر آمده و با فرهنگ آن آمیخته شدند، اثرات قومی بر روی این فرهنگ باقی نگذاشتند بطوریکه اغلب آنها به جز خط به تدریج ظرف دو سده زائل شدند.
(1) در این لوح پادشاه مصر را در حالی که تاج پادشاهی جنوب مصر (مصر علیا) را بر سر دارد، در حال پذیرش مردمان شمال (مصر سفلی) نشان میدهد.
گفتنی است که تلقی باستانشناسان درباره این پادشاه که همزمان دو تاج شهریاری مصر علیا و سفلی (سفید و سرخ رنگ) را بر سر دارد، و آن را نماد اتحاد بین دو قسمت مصر پنداشتهاند، توسط عده دیگری از پژوهشگران مورد تردید قرار نگرفته است. این دسته از پژوهشگران بر این اعتقادند که تاج سرخ رنگ (نماد مصر سفلی) نمیتواند سندی دال بر این اتحاد باشد، چرا که همین تاج پیش از آن در مصر علیا به کار میرفت و لزوماً تداعی نماد مصر سفلی را نمیکند.